archief4

We leven in een verwarrende tijd. Kom er achter hoe beelden en verhalen onze tijd kunnen verklaren. Dat begrip geeft inzicht en rust! Hier word je blij van!

De macht van de mythe op het wereldtoneel. Je bent welkom van 7 tot en met 13 juli 2019.

Laat je in deze week verrassen door twee grote filosofen en rasvertellers. Ze stellen ieder een boek centraal in deze week.
Hans Achterhuis 'De kunst van het vreedzaam vechten' en Petran Kockelkoren 'Ganesha in Silicon Valley'.

Ontdek dat de mythen in beide boeken een veel actuelere functie vervullen dan je denkt. Bedenk dan dat het woord mythe hier breed bedoeld wordt: als culturele verbeelding in de vorm van verhalen én dingen: zoals vormen van kunst en van techniek.

Hans Achterhuis: "Filosoof Petran Kockelkoren, die jarenlang mijn collega was, heeft de relatie tussen kunst, filosofie en technologie tot zijn specialisme gemaakt. Hij laat zien dat kunst ons net als techniek anders doet kijken, voelen en leven".

Wie bekruipt niet het bange gevoel dat hij niets meer begrijpt van de culturele conflicten op het wereldtoneel? Geconfronteerd met moslimfundalisme houden we nog steeds vol dat ‘wij’ de Verlichting hebben doorleefd, terwijl ‘zij’ daarin achter zijn gebleven. Intussen zijn in India moslims en hindoes slaags, terwijl vrouwen in beide kampen lijden. In China tellen de rechten van individuen nauwelijks. De neoliberale stellingen van het westen bieden hier geen afdoend antwoord op. Sterker nog: de uitgangspunten van het moderne denken lijken zelf steeds meer regionale aannames van beperkte geldigheid te zijn. 
Het politieke debat raakt verstrikt in vraagstukken rond culturele identiteit en culturele canon. Een culturele identiteit staat intussen niet vast maar hecht zich in bedreigende omstandigheden aan overgeleverde geloofsovertuigingen. Ook wij Europeanen klampen ons vast aan een historisch verhaal waarin we onze identiteit antedateren. Het leven volgens mythen dichten we aan ‘primitief gebleven’ anderen toe. Dat zijn 'wij' ontstegen. Zodra we deze constructie doorzien, ontvalt ons de basis voor onze westerse eigenwaan.

Waar de wetenschap de wereld beheersbaar maakt, maakt de mythe haar bewoonbaar


Neem bijvoorbeeld de beschrijving van globalisering als actuele mythe: nu eens niet als bedreiging maar als een kracht die juist lokale initiatieven vol culturele eigenheid creëert. Dat biedt hoopvolle perspectieven. Dat geeft je kracht en daar word je vrolijk van! Of geniet van bijvoorbeeld een beschouwing over zwermen: groepen mensen die zich onverwacht organiseren, al dan niet via sociale media, en politiek-subversief gedrag vertonen. Dat biedt zelfs hoop voor China waar de overheid het individuele leven tot in de haarvaten controleert.

Hans AchterhuisHans Achterhuis

Hans Achterhuis behandelt zijn boek 'De kunst van het vreedzaam vechten'

Politieke leiders op het wereldtoneel grijpen terug op mythische motieven als ‘de as van het kwaad’ wanneer ze een alibi zoeken voor de strijd. Het verheldert veel als we de huidige geopolitiek leren begrijpen vanuit de mythische beelden die nog steeds onze dromen en emoties aandrijven en die ongemerkt onderduiken in de media en apparaten die we dagelijks gebruiken. Als je dat doorziet, wordt de wereld een stuk begrijpelijker.

Hans Achterhuis: 'Ik wil graag vertellen over joodse en christelijke mythevorming. De mythische verhalen over de schepping van de wereld, de zondvloed, de stichting van steden en de ondergang van de wereld, die we uit het Midden Oosten kennen, komen allemaal in onze bijbeltekst terug, maar krijgen er vaak een radicaal andere pointe. Wij zijn er zo aan gewend om de Bijbelteksten met plechtige ernst te lezen, dat we nauwelijks meer de spot die er in aanwezig is, onderkennen. Deze verhalen hebben ons als moderne mensen net zo sterk gevormd als de mythen die vriend Petran Kockelkoren bespreekt. Dat geldt ook voor de westers-christelijke liefdesmythen uit die middeleeuwen wat betreft onze ideeën over liefde en huwelijk. Ik vind het heel spannend om straks op Kreta samen hierover na te gaan denken".

Hans en Petran 2017 9Kreta is een magisch eiland met talloze mythische plekken. Zo heb je Kreta nog nooit beleefd.

Hans Achterhuis: "Nooit eerder was een beschaving zo effectief in het bewaren van vrede. Hoe lukt dat in onze moderne samenleving, wat is het geheim? Botsingen van tegengestelde meningen en belangen zijn een groot goed in een open samenleving. De vraag is alleen: hoe gaan we hiermee om en welke middelen zetten we in? Of anders gezegd: hoe gaan we krachtig het conflict aan en zorgen we er tegelijkertijd voor dat het niet uit de hand loopt? Dat geldt voor allerlei krachtmetingen in het openbare leven – denk aan sport, wetenschap, rechtspraak, politiek – en nog meer voor internationale crisissituaties zoals die in Oekraïne en Irak. ‘Vreedzaam vechten’ is een kunst die vrede en welvaart met zich meebrengt, zo leert de geschiedenis. We gaan terug naar de vroege bronnen van geweldbeteugeling, van het Gilgamesj-epos en de klassieke Oudheid tot de joods-christelijke traditie".

Petran KockelkorenPetran Kockelkoren

Petran Kockelkoren filosofeert over mythen: over verhalen én over dingen in de kunst en in techniek.

In de cursus traceren de docenten de geschiedenis van onze mythische verbeelding, in antwoord op de mogelijkheden en dreigingen van de globalisering. Mensen worden altijd geleid door culturele verbeeldingen, doorgegeven of ­zoals dat heet ‘gemedieerd’ door dingen. Die culturele verbeeldingen noemt Kochelkoren ‘mythen’. Hij rekt dus het begrip mythe behoorlijk op. Mythen zijn bij hem niet alleen maar verhalen, maar ontwikkelen zich via technologie in stoffelijke zaken.

AirportArt als voorbeeld van een moderne mythe

Petran vertelt over de mythe van de Afrikaanse Masai, die haar maskers voor de toeristenindustrie laat ­maken in Thailand. De Masai hebben nooit maskers gedragen, maar tegenwoordig is deze uitgevonden traditie cruciaal voor haar voortbestaan. Toen de maskers nog per vrachtboot werden vervoerd, waren ze nog twee meter groot. Tegenwoordig zijn ze geslonken tot dertig centimeter, zodat ze meekunnen in de handbagage in het vliegtuig! Een kenmerkend voorbeeld van AirportArt – waar mythen en tradities naadloos ­passen in de behoeften van hedendaagse consumenten.

myths4

 

'Ganesha in Silicon Valley' is een rijke en heel persoonlijke filosofische beschouwing

die iedereen moet lezen die deze tijd wil vatten.

Coen Simon, filosoof en publicist  

 

WEEKPROGRAMMA

 

zondag

De cursus begint op zondag om 16.00 uur. Met een smakelijke ontvangst, een doorkijk op de week, een kennismaking met elkaar en de docenten en een korte presentatie over Kreta. Aansluitend diner.

maandag

9.00- 11.00 uur Villa Dio Petres

Petran Kockelkoren:
Mythe is geen wetenschap maar ook geen medicijn. Al eerder hebben denkers de mythe willen rehabiliteren. Carl Gustav Jung en diens navolger Joseph Campbell zien de mythe als een logboek voor heelwording en individuatie. Hun vergelijkende mythologie brengt veronderstelde universele archetypen aan het licht. Daartegenover willen we juist de culturele verscheidenheid van mythen benadrukken. Mythen moeten in hun historische en natuurlijke context worden begrepen. Ze geven namelijk blijk van de ecologische uitdagingen waarop ze een antwoord bieden. Ze bieden bovendien geen sluitend wereldbeeld maar helpen juist om met de hybridiseringen en absurditeiten van cultuuruitwisseling om te gaan. Voorbeelden: Sasabonsam, Vajradaka, Wilgefortis.

Hans Achterhuis:
Ik kijk naar de joodse geschriften van het Oude Testament. Het volk Israël deelt veel mythische verhalen met de buurvolken uit het Midden Oosten, van scheppings- en paradijsverhaal tot de zondvloed en de toren van Babel. Een aantal van deze verhalen wil ik bespreken om te laten zien dat ze binnen de traditie van het monotheïsme van Israël een eigen kritische functie krijgen.

De lunch en middag zijn vrij te besteden

18.00 uur: diner en toepasselijke film op Villa Dio Petres

dinsdag

9.00 - 13.00 uur Villa Dio Petres

Petran Kockelkoren:
Op het wereldtoneel botsen de beschavingen. Dat is ook de titel van een veel geciteerd boek van Samuel Huntington. Hij beweert dat de oorlogsfronten in de huidige tijd niet meer langs de territoriale grenzen van natiestaten lopen, maar dat ze tussen wereldbeschouwelijke invloedssferen liggen, tussen christenen, islam, boeddhisme en jodendom. Deze opvatting hecht teveel belang aan geloofsstelsels en hun onderlinge twistgesprekken en argumentaties. De onuitroeibare mythe berust daarentegen eerder op beeldtaal, emotionele mobilisering, enactments en rituelen. We vergelijken het westerse model voor identiteitsvorning – Oedipus – met dat uit uit India –Ganesha.

Hans Achterhuis;
De Duitse filosoof Karl Jaspers muntte in het midden van de vorige eeuw het begrip ‘Spiltijd’ voor de periode van ongeveer 900 tot 200 voor Christus. Deze eeuwen vormden volgens hem een scharnierpunt in de geestelijke ontwikkeling van de mensheid. Karen Armstrong werkt in ‘De grote transformatie’ dit idee verder uit. Ze vergelijkt confucianisme en taoïsme in China, hindoeïsme en boeddhisme in India, monotheïsme in Israël en filosofisch rationalisme in Griekenland. In Israël waren het de profeten die een nieuwe visie op god en mens verkondigden. Hun boodschap vergelijk ik met de drie genoemde andere mythische tradities.

13.00 uur: tocht naar de hoog gelegen vallei van Katharo voor een traditionele lunch.

Corrie Haverkort 2

nabespreking van de ochtend in de vallei van Katharo

Diner op eigen gelegenheid

woensdag

9.00 - 10.30 uur in Dorische stad Lato
Petran Kockelkoren:
Historisch gezien wordt de mythe voorgesteld als een premodern verschijnsel. Dat is ze alleen maar in de achteruitkijkspiegel van de moderniteit. De mythe bestond niet voor ze in de Romantiek met terugwerkende kracht in stelling werd gebracht. Geschiedschrijving in termen van cultuurontwikkeling is een 19e eeuwse uitvinding en zulke geschiedschrijving zat aanvankelijk vol met neo-mythische projecties. De archeologiebeoefening van Heinrich Schliemann (Troje en Mycene) en Arthur Evans (Knossos), bijvoorbeeld, zeggen meer over hun eigen tijd dan over de verre voorgeschiedenis.

10.30 - 11.30 uur: bezoek aan 13e eeuwse Byzanthijnse kapel Panagia Kera

panagia kera2fresco in kapel Panagia Kera bij Kritsa

12.00 - 13.00 uur
Hans Achterhuis over de figuur van Jezus van Nazareth, deel 1:
In de figuur van Jezus van Nazareth worden de mythische motieven uit het Oude Testament vervuld. Tegelijkertijd komen in de dood en opstanding van Jezus veel andere mythische tradities tot uitdrukking. Die gaat Hans bespreken aan de hand van twee boeken: de gezaghebbende studie ‘The Historical Jesus’ van Crossan en ‘Jezus van Nazareth’ van Paul Verhoeven. Met name de Nederlandse regisseur blijkt zeer gevoelig voor de mythische motieven in het optreden van Jezus.

13.00 uur: wandeling naar het authentieke dorp Kroustas voor een lunch bij Maria

14.30 - 15.30 uur: Hans Achterhuis over de figuur van Jezus van Nazareth, deel 2

16.00 uur facultatief: wandeling door een Minoïsch en mythisch berggebied boven Kroustas

KroustasHistoric Minoan Parc bij Kroustas

Diner op eigen gelegenheid

donderdag

9.00 - 13.00 uur Villa Dio Petres
Petran Kockelkoren:
Wat kunnen we leren van op de aarde overgebleven stammengemeenschappen, zoals de indianen, de inuiet en de aboriginals? Een romantische opvatting die zelfs nog werd gehuldigd in de tegencultuur van de jaren zestig/zeventig van de twintigste eeuw, stelt dat we een voorbeeld aan hen kunnen nemen omdat ze natuurvriendelijk en holistisch zouden zijn gebleven. Het tegendeel is waar. We kunnen eerder een voorbeeld nemen aan hun vindingrijkheid in cultuurvermenging, cross-overs, en neorituelen. Wat heet vals, wat mag nog ‘authentiek’ heten? We kijken naar airport-art, en Cabinda-deksels. Wat betekent dat voor onze tijd? Kunnen wij nieuwe mythen uitvinden?

Hans Achterhuis
De Franse filosoof Michel Foucault speelt een belangrijke rol in ‘De macht van de mythe’. Van hem verscheen in de zomer van 2018 ‘Les aveux de la chair’ als vierde deel van zijn ‘Geschiedenis van de seksualiteit’. In 2019 verschijnt de Nederlandse vertaling. Het gaat om een verrassende tekst die Foucault rondom 1980 voor zijn vroegtijdige dood begon te schrijven. Centraal staan de ideeën van de christelijke kerkvaders tot en met Augustinus over de omgang met seksualiteit. Het is fascinerend om te ontdekken hoe mythische thema’s uit het vroege christendom de westerse beleving van seksualiteit hebben bepaald.

13.00 uur: quick lunch op Villa Dio Petres

14.00 uur: vertrek naar het idylische dorp Mochlos aan zee.

MochlosMochlos

Tot 17.00 uur is in Mochlos gelegenheid te relaxen en/of te zwemmen

17.00 uur: samenspraak over 'de stand van de week'

19.00 uur: diner aan zee

vrijdag

9.00 - 13.00 uur Villa Dio Petres
Petran Kockelkoren:
Mythen worden meestal voorgesteld als gidsende verhalen. Tegenwoordig zijn mythen veeleer ondergedoken in technische apparaten en de ruimtelijke inrichting van de leefomgeving. Apparaten worden aan lifestyle-design onderworpen, terwijl architectuur in dienst staat van city-branding. Meestal wordt de vrees geuit dat de wereld daardoor overal hetzelfde wordt: een groot consumenten-imperium. De culturele toe-ëigening van zulke verworvenheden kan daarentegen ook leiden tot meer verscheidenheid. We zullen in het licht van lokale remythologiseringen kijken naar de toekomst van de globalisering.

Hans Achterhuis: 
Het moderne individu als mythische figuur. In de kerkelijke traditie van de middeleeuwen kristalliseert zich steeds meer ‘het individu’ uit als een nieuw mythisch geladen fenomeen. Dat zien we bijvoorbeeld bij een theoloog als Abelard, in wiens relatie met Héloïse voor het eerst in de geschiedenis de idee van de romantische liefde tussen twee autonome individuen verschijnt. Filosofen als Kant en Rousseau nemen met hun begrippen van autonomie en authenticiteit deze christelijk geïnspireerde idee over. Hoe verhoudt deze mythische idee, waarin wij als moderne mensen allemaal lijken te geloven, zich met de grote mythische tradities van de mensheid waarin geen of weinig plaats is voor het individu?

13.00 uur: buffetlunch op Villa Dio Petres en afscheidrituelen

19.00 uur: afscheidsdiner

zaterdag

Met het laatste ontbijt eindigt deze week.

Datum 

Je bent welkom van 7 tot en met 13 juli 2019.

Je kamer

Kies voor het gezellige dorpspension Argyro óf voor de luxere zeer rustig gelegen Villa Dio Petres. Ga voor alle details naar alle info over je kamerkeuze.

Prijzen

De prijzen zijn f € 1.263,-- per persoon bij twee personen op een tweepersoonskamer, € 1.339,-- voor een eenpersoonskamer en € 1.399,-- per persoon bij één persoon op een tweepersoonskamer. Dit is voor een (bijna) geheel verzorgde week, exclusief vlucht. 

Transfer van en naar de luchthaven Heraklion
We halen je op van (de luchthaven van) Heraklion en brengen je naar (de luchthaven van) Heraklion voor € 40,-, per persoon, enkele reis. Het is een rit van een uur. Een taxi kost € 75 à € 100 enkele reis. Je kunt ook de regionale bus nemen naar Agios Nikolaos. Die kost € 7,70.
Bij boeking krijg je alle verdere informatie.

Lees meer over onze prijzen.

Een exclusieve week voor een beperkte groep

Het minimaal aantal deelnemers voor deze cursus is 8 en het maximum is 16 deelnemers.

Gastenboek

Lees de ervaringen van eerdere gasten in de gastenboeken van 201320142015, 2016 en 2017.

Wie zijn Petran Kockelkoren en Hans Achterhuis?

Lees hier meer over Petran en hier meer over Hans.