archief4

 

Paul van Tongeren gaat in deze week Also sprach Zarathustra lezen.

Het boek dat Nietzsche zijn belangrijkste boek noemde. Maar het is ook verreweg het moeilijkste boek. En in zekere zin onleesbaar, volgens Paul van Tongeren

Paul van Tongeren staat te boek als de Nietzsche-expert in Nederland. Met kennis, geduld en charme zal hij je als een echte docent door het boek loodsen en de rijkdommen van Nietzsches teksten laten ontdekken. Het boek is een van de belangrijkste boeken uit de hele cultuurgeschiedenis, zegt Nietzsche zelf. Samen met Paul van Tongeren ga je Also sprach Zarathustra lezen. Langzaam. Heel langzaam. En aandachtig.

Welke Nederlandse vertaling we gebruiken is nu nog niet zeker. We kijken natuurlijk ook regelmatig even in het Duitse origineel.
 

Je bent welkom van 6 tot en met 12 juni 2021. Voor deze cursus gelden versoepelde voorwaarden in geval dat een overheid vanwege Covid-19 de uitvoering onmogelijk maakt. Klik hier voor de voorwaarden.

 

Paul van Tongeren 1160 4Paul van Tongeren op Kreta

Paul van Tongeren: 'Het is van Nietzsches boeken het boek dat het meest ook kunstenaars heeft geïnspireerd: literaire auteurs, dichters, componisten en musici, theater-makers, dansers, film-makers: in alle kunsten vind je Zarathustra terug. Het is bovendien het boek waarin alle thema’s voorkomen die tot de kernthema’s van Nietzsches denken worden gerekend: Übermensch, Wille zur Macht en Ewige Wiederkehr des Gleichen. Naar mijn idee ten onrechte, maar dat komt later wel'.

Paul van Tongeren 1160 3

 

Houvast in een labyrintisch boek

Paul van Tongeren: 'Friedrich Nietzsche is een veel genoemde en geciteerde denker, maar daarom nog geen gemakkelijk leesbare auteur. De lectuur van zijn teksten stelt ook volgens hemzelf nogal hoge eisen. Als je het zo maar zelf begint te lezen is de kans groot dat je heel snel de weg kwijt raakt, of anderszins verward raakt door de enorme rijkdom van het boek. Nog erger is een ander gevaar: er zit veel kitsch in het boek, en als je niet uitkijkt bezorg je je zelf een goed gevoel op grond van een volstrekt misplaatste, maar wel degelijk mogelijke, lectuur van het boek. Een lectuur waarin je je eigen vooroordelen bevestigd ziet.
Door het boek kritisch te leren lezen kun je je daartegen beschermen; je leert de vele lagen onderscheiden; je leert verschillende mogelijke interpretaties naast elkaar te doen gelden, maar vooral: je krijgt het nodige houvast aangereikt om de weg niet kwijt te raken in dit labyrintische boek'.
 

De mens is een koord, geknoopt tussen dier en Übermensch – een koord boven een afgrond.

Een gevaarlijke oversteek, een gevaarlijk op-weg-zijn, een gevaarlijk achterom-kijken, een gevaarlijk huiveren en blijven-staan.

Wat groot is aan de mens, dat is dat hij een brug is en geen doel.

Wat bemind kan worden aan de mens, dat is dat hij een overgang en een ondergang is.’  


Aldus Nietzsche in 'Zo sprak Zaratoestra', een vertaling van Ria van Hengel  De foto helemaal bovenaan is een afbeelding van het messing beeld 'de koorddanser' van de Duitse kunstenaar Hubertus von der Goltz.

ZARATOESTRA’S VERWONDERING


Vooral de mensenwereld, de mensenzee: - hierin werp ik nu mijn gouden hengel uit en spreek: open je, o mensenafgrond!
een zee die wemelt van vissen en kreeften, dat ook goden lust zouden krijgen aan haar oevers vissers te worden en uitwerpers van netten: zo rijk is de wereld aan het wonderlijke, groot en klein!
Want indien de wereld is als een donker dierenbos en lusthof voor alle wilde jagers, dan dunkt ze mij eerder en liever nog een afgrondelijke rijke zee.


Paul van Tongeren: 'Drie alinea’s uit het eerste hoofdstuk van het vierde deel van Nietzsches Aldus sprak Zaratoestra. Of moeten we spreken van ‘drie strofen uit het gedicht met die naam’? Wat is het eigenlijk voor een tekst, die Zaratoestra? Nietzsche zelf noemt het een symfonie, een heilig boek, een vijfde evangelie. Nietzsche staat te boek als filosoof, maar is dit een filosofische tekst? Wat moet, wat kan een filosoof met zo’n tekst?
Het boek dat Nietzsche zelf als het hoogtepunt van zijn oeuvre beschouwde, breekt door de grenzen tussen verschillende categorieën en genres van teksten en disciplines heen. Alleen al daarom is het een onuitputtelijk rijke, maar ook een ondoorgrondelijk moeilijke tekst. Zo rijk dat hij blijft uitdagen, zo moeilijk dat je niet gauw kunt menen hem begrepen te hebben. Tegen die achtergrond een paar woorden over de geciteerde passage:
Het citaat stamt, zoals gezegd, uit het begin van het vierde deel. Zaratoestra heeft in zekere zin zijn taak volbracht. Hij heeft geprobeerd zijn leer te verkondigen, heeft ontdekt dat niet alleen zijn publiek, maar ook hijzelf er nog niet echt rijp voor was, heeft zich vervolgens teruggetrokken om zijn ‘diepste gedachte’, de gedachte van de eeuwige terugkeer van hetzelfde, zelf te doorleven en te leren aanvaarden, en hij heeft het daarmee gewonnen inzicht en geluk uitgezonden in het ja-en-amen-lied. Het eerste hoofdstuk van deel IV bezingt de dankbaarheid waarmee Zaratoestra de wereld nu beziet: ‘zo rijk is de wereld aan het wonderlijke’.
Die rijkdom is zichtbaar geworden door de felle kritiek die Zaratoestra in de eerste drie delen heeft geleverd op alle gevestigde opvattingen en onderscheidingen waarmee mensen de werkelijkheid hebben ingekaderd. Kritiek van de moraal die haar het schema van goed en kwaad hebben opgelegd, van de religie die haar heeft gemaakt tot de schaduw van een ware wereld ‘aan gene zijde’, van de wetenschap die haar heeft gereduceerd tot wat wij ervan in begrippen kunnen vatten, enzovoort. Door die kritiek is de werkelijkheid bevrijd en toont ze zich als rijk aan iets wonderlijks. Dat wonderlijke zit niet in die constructies van de cultuur, maar toont zich pas als we die hebben afgebroken; het toont zich voor degene die heeft geleerd ‘de aarde trouw te zijn’, zo lijkt Nietzsche te zeggen.

Zoals gezegd, ik ben geneigd het te verbinden met wat ik heb aangeduid als ‘Het wonder van betekenis’. Maar of ik dat verband terecht leg? In het vervolg van de Zaratoestra blijkt immers dat die wonderlijke rijkdom niet losstaat van de huiveringwekkende ervaring van het nihilisme. Er is bij Nietzsche altijd ook een andere kant. Als we vanaf 6 juni een week lang Nietzsches Zaratoestra gaan lezen, zullen we voortdurend heen en weer geslingerd worden tussen verwondering en verwarring, dankbaarheid en huivering, orde en chaos. Wie durft?'
Aldus Paul van Tongeren.

WEEKPROGRAMMA

Let op: door corona-vervoersbeperkingen kunnen er wijzigingen komen in de excursies.

Paul van Tongeren: 'Per dag nemen we één van de delen onder handen: we bekijken de grote lijn van het verloop en de structuur van de tekst en lezen enkele hoofdstukjes in detail. Nietzsche zelf zegt dat het boek wellicht eerder tot de muziek gerekend moet worden, dat het in dithyramben geschreven is, dat Goethe, noch Dante noch Shakespeare in de buurt gekomen zijn van wat dit boek laat zien; hij noemt het een vijfde evangelie, en schrijft dat niemand kan zeggen dat hij het gelezen heeft als niet elk woord uit het boek hem verwond en verrukt heeft. We kunnen dus niet de pretentie hebben er helemaal klaar mee te zijn als we proberen het boek in 5 dagen door te werken. Maar hopelijk hebben we dan wel voldoende gedaan, om het ieder mogelijk te maken zelf opnieuw en verder te lezen in dit boek dat onmiskenbaar tot de canon van de Europese literatuur behoort'.

Paul van Tongeren 1160 5

Wandelen

Nietzsche was een groot wandelaar. Zonder wandelen kun je niet nadenken. Daarom zullen er in het programma diverse (berg-)wandelingen worden opgenomen. Geen ingewikkelde wandelingen maar je moet er wel wat conditie voor hebben en het fijn vinden om te wandelen.

Zondag

De cursus begint om 16.00 uur met de kennismaking en aansluitend diner.

Maandag

Thema: Inleiding in Nietzsches denken en met name zijn boek Also sprach Zarathustra

9.00 - 13.00 uur op Villa Dio Petres
Inleidende ochtend.

Lunch op eigen gelegenheid

18.00 uur: op Villa Dio Petres
Film en aansluitend diner op Villa Dio Petres.

Dinsdag

Thema: Inleiding tot, en lectuur van Voorrede en deel I van Also sprach Zarathustra.

9.00 - 10.30 uur op Villa Dio Petres

katharo juni De vallei van Katharo

10:30 uur: Na een pauze gaan we naar de prachtige en hooggelegen vallei van Katharo, waar je heerlijk koel kunt wandelen en een picknick als lunch geserveerd.

Na de lunch gaan we oefenen met lezen.

lezen in de vallei van Katharo

Diner op eigen gelegenheid

Woensdag

Thema:  Inleiding tot, en lectuur van Voorrede en deel II van Also sprach Zarathustra

9.00 uur: vertrek naar de archeologische opgraving van de Dorische stad Lato

9.00 - 10.30 uur in de oude Dorische stad Lato, 4e eeuw voor Chr., de periode van de Griekse filosofen Socrates, Plato, Aristoteles…
Een toepasselijke les op de trappen van Lato.

Paul van Tongeren 1160 6

De Dorische stad Lato

10.30 - 13.00 uur op Villa Dio Petres

13.00 uur: wandeling (15 minuten) naar de taverne van Maria in Kroustas, waar de lunch wordt geserveerd.

14.30 uur: mooie en eenvoudige wandeling vanuit Kroustas via de Profitias Ilias kapel, en weer terug naar Villa Dio Petres (1,5 uur).

wandeling ilias kroustas 2 of 4uitzicht tijdens de prachtige en eenvoudige wandeling

Borrel op Villa Dio Petres

Diner op eigen gelegenheid

Donderdag

Thema:  Inleiding tot, en lectuur van Voorrede en deel III van Also sprach Zarathustra.

9.00 - 13.00 uur op Villa Dio Petres

13.00 uur: buffetlunch op Villa Dio Petres

14.30 uur: vertrek naar het plaatsje Milatos aan zee. Het is heerlijk om daar even te zwemmen of te relaxen.

Maar eerst wandelen we naar de grot van Milatos voor een college-onderdeel.

grot milatos met tegenlicht 3

De grot van Milatos

Daarna is er tijd voor ontspanning en sluiten we af met een diner aan zee in Milatos.

milatos beach

Strand van Milatos

Vrijdag

Thema:  Inleiding tot, en lectuur van Voorrede en deel IV van Also sprach Zarathustra.

9.00 - 10.45 uur op Villa Dio Petres

We besteden het eerste deel van de ochtend aan het samen lezen van passages die de deelnemers hebben geselecteerd maar waaraan nog geen, of te weinig, aandacht werd besteed.

11.00 – 13.00 uur op Villa Dio Petres

We sluiten af.

13.00 uur lunch in Kritsa

Middag vrij

19.00 uur: afscheidsdiner op Villa Dio Petres

Zaterdag

Het laatste ontbijt


Datum 

Je bent welkom van 6 tot en met 12 juni 2021

Prijzen

De prijzen zijn

  • € 1.285,-- per persoon bij twee personen op een tweepersoonskamer,
  • € 1.335,-- bij gebruik van een éénpersoonskamer (slechts twee beschikbaar),
  • € 1.395,-- per persoon bij alleen gebruik van een tweepersoonskamer,

Exclusief eventuele toeslag voor logies op Villa Dio Petres, en eventuele transfers.

Dit is inclusief:

  • cursusboek (nog nader te bepalen Nederlandse vertaling van Zarathoustra);
  • docent;
  • cursusmaterialen;
  • 6 nachten logies in een airconditioned kamer;
  • 6 maal ontbijt;
  • alle in het programma genoemde gezamenlijke picknicks, lunches en diners;
  • gezuiverd water bij alle gelegenheden;
  • koffie/thee, gezuiverd water en vruchtensappen tijdens de door ons verzorgde gezamenlijke momenten;
  • enkele glazen wijn of bier tijdens de door ons geserveerde maaltijden;
  • tafelwater bij alle maaltijden;
  • excursies naar bijzondere plekken;
  • toegangskosten voor bezienswaardigheden in het programma;
  • het dagelijks vervoer naar de Academie (Villa Dio Petres) vanuit pension Argyro;
  • alle vervoer bij de excursies;
  • incidenteel vervoer binnen de vrije momenten indien dit logistiek inpasbaar is;
  • boekingskosten.

De prijs is exclusief:

  • vluchten;
  • transfers naar je verblijf;
  • 3 maaltijden;
  • zelf bestelde frisdranken en alcoholische dranken, vruchtensappen, koffie/thee en andere versnaperingen tijdens de maaltijden in restaurants of andere gelegenheden;
  • persoonlijke uitgaven.

Transfers van en naar de luchthaven Heraklion
We halen je op van (de luchthaven van) Heraklion en brengen je naar (de luchthaven van) Heraklion voor € 45,-- per persoon, enkele reis. Het is een rit van ruim een uur. Een taxi kost € 75 à € 100 enkele reis. Je kunt ook de regionale bus nemen naar Agios Nikolaos. Dat kost momenteel € 7,70. 
Aansluitend kun je dan de bus nemen naar Kritsa (€ 1,80).
Bij boeking krijg je alle verdere informatie.

Een exclusieve week voor een beperkte groep

Het minimaal aantal deelnemers voor deze cursus is 8 en het maximum is 14 deelnemers.

Gastenboek

Lees de ervaringen van eerdere gasten in het gastenboek van Paul van Tongeren 2019 en in 2020.

Wie is Paul van Tongeren?

Lees hier meer over Paul van Tongeren.