Jos Kessels en Joep Dohmen verzorgen een filosofische cursusweek over leiderschap en persoonlijke vorming.

Beide filosofen hebben een grote staat van dienst als het gaat om de processen die horen bij het worden en zijn van een leider.

De meester bewaart zijn rust en gemak, hij blijft los en onverkrampt.

Socrates ging ervan uit dat voor daadwerkelijk leiderschap meesterschap is vereist.

Vakmanschap is vooral procedurele kennis, gericht op problemen oplossen, praktische resultaten boeken.

Meesterschap is kennis van een heel andere orde; het is een weten dat dieper, omvattender en ook anders gericht is. Het draait om vrijheid, authenticiteit, om visie, ideeën en waarachtigheid. Deze leider bewaart zijn rust en gemak, hij blijft los en onverkrampt. Zijn aandacht beperkt zich nooit alleen tot het cognitieve niveau, hij betrekt ook altijd het hartniveau er bij, hoe het voelt. Door die houding spreekt hij anderen aan op hun eigen meesterschap.

terras van de cursuslocatie

Vanouds worden in de filosofie drie soorten kennis onderscheiden:

• wetenschap (epistèmè);
• vakmanschap (technè);
• meesterschap of praktische wijsheid (phronèsis).

Alle drie zijn ze van belang, maar ze verschillen nogal van elkaar.

Wetenschap

Wetenschap is objectief, bewijsbaar, talig, expliciet, algemeen. In leiderschap speelt die vorm van kennis meestal niet de hoofdrol.

Vakmanschap

Vakmanschap is persoonlijk, grotendeels stilzwijgend en meer ‘weten hoe’ dan ‘weten dat’. Het is vooral procedurele kennis, gericht op problemen oplossen, praktische resultaten boeken en de expertise die daarvoor nodig is kunnen inzetten.

Voor veel managers en mensen in een leiderschapspositie is deze kennis van groot belang. Hun natuurlijke houding is een bijdrage willen leveren, macht en expertise verwerven om dienstbaar te kunnen zijn. Ze zijn praktisch ingesteld, slim en geroutineerd, hebben een groot sociaal repertoire, en ze beschouwen het als hun taak op alle vragen die zich voordoen een antwoord te vinden. Dat is juist hun trots, daarmee maken ze zichzelf nuttig voor anderen, daar worden ze voor betaald. De vakman of deskundige floreert als anderen hem nodig hebben, hulp van hem willen, afhankelijk van hem worden.

Meesterschap

Meesterschap is kennis van een heel andere orde. Phronèsis of praktische wijsheid is een weten dat dieper, omvattender en ook anders gericht is. Het draait om vrijheid, authenticiteit, en om visie, ideeën. De meester is niet zozeer gericht op problemen oplossen, macht verwerven of belangen dienen, zoals de deskundige. Natuurlijk, daar zet hij zich ook voor in. Maar zijn oogmerk is iets anders, iets dat voorbijgaat aan belangen, iets dat verder reikt: de meester is in zekere zin belangeloos. Hij is niet gevangen in belangen of het spel van de macht, hij reikt daar bovenuit, naar gezag. Hij is niet enkel uit op bruikbaarheid van kennis, maar ook en vooral op waarachtigheid en wijsheid.

Waar de deskundige zich op het probleem van een ander stort, behoudt de meester zijn vrijheid. Hij laat zich niet verleiden door iemands behoefte aan hulp maar behoudt zijn onafhankelijkheid. In plaats van elk probleem te lijf te gaan met een groot repertoire aan routines en expertises, zoals de deskundige, durft hij nieuw en oorspronkelijk te denken, en tevens met lege handen te staan, zonder angst voor mislukking. Anders dan de deskundige is hij ook niet voortdurend druk en bezet. Hij bewaart zijn rust en gemak, hij blijft los en onverkrampt. En zijn aandacht beperkt zich nooit alleen tot het cognitieve niveau, hij betrekt ook altijd het hartniveau er bij, hoe het voelt. Door die houding spreekt hij anderen aan op hun eigen meesterschap.

Dit zijn weliswaar alleen maar sjablonen, schetsmatige beelden. Maar ze maken het mogelijk het grote verschil tussen vakmanschap en meesterschap te zien, tussen de manager en de leider. Meesterschap is een andere houding. Die draait vooral om vrijheid en wijsheid, niet enkel om kundigheid en beheersing. Zij heeft altijd een morele en persoonlijke dimensie, in plaats van alleen een concrete en zakelijke. Vaak spelen deskundigheid en meesterschap tegelijk een rol.

Wat brengt de filosofie ons over vakmanschap, meesterschap en leiderschap?

Doel is een helder beeld te vormen van de verbinding tussen die drie. In deze cursusweek verkennen we diverse aspecten van vakmanschap, meesterschap en leiderschap, vanuit een filosofische invalshoek:

• persoonlijke vorming,;
• ontwikkeling van meesterschap;
• scholing van denken en gevoel;
• de structuur van visie en ideeën;
• filosofisch leven.

Terras van Villa Dio Petres (de cursuslocatie)

WEEKPROGRAMMA

zondag

16.00 uur: kennismaking, toelichting op het programma, presentatie over Kreta en gezamenlijk diner

maandag

Joep Dohmen: Leiderschap in hectische tijden. Leef- en werkklimaat anno 2024

Het onbehagen gaat vandaag over de oorlog, het klimaat, en/of over het uiteenvallen vd gemeenschap/de verharding van de samenleving/het gebrek aan verbinding en polarisatie: kortom dehumanisering. Toenemende zorg over de democratie in het neoliberale tijdperk.

Er is ook veel onbehagen over ontbrekend leiderschap. Vooraanstaande filosofen spreken over pedagogische verwaarlozing en het ontbreken van vorming in een neoliberale samenleving. We zien veel gebrek aan eigen regie, handelings­verlegen­heid, gebrek aan weerbaarheid, weinig persoonlijke verantwoordelijkheid.

Gezamenlijke brainstorm met de cursisten over hun persoonlijke wel- en onbehagen en visie op hun rol in de actuele samenleving. Waar liggen de pijn­punten, de kansen en risico’s? Over de context van actueel leiderschap en toekomstscenario’s.

Literatuur: Philip Blom, Hans Boutellier, Rutger Bregman, Bas Heijne, Thomas Piketty, Michael Sandel, Charles Taylor, Paul Verhaeghe.

Jos Kessels: Vakmanschap, meesterschap, leiderschap: Spelen met ideeën

• Inleiding. Poëzie: Ida Gerhardt, De reiskameraad. Afstemming op kompas.
• Het thema: is leiderschap vakmanschap of meesterschap? Verschillende soorten kennis.
• Het verhaal ‘Een topman kijkt terug’ (Spelen met ideeën, 141-143). Kun je op zo’n positie ‘het goede leven’ realiseren?
• Oefening: briefkaarten schrijven, middenpositie zoeken.
• Aristoteles’ definitie van meesterschap. Kenmerken van de middenpositie.

 
9.00 – 11.00 uur opening in Dorische stad Lato

college in de Dorische stad Lato

11.00 - 13.00 uur: college

13.00 - 14.00 uur: lunch op eigen gelegenheid

14.00 - 18.00 uur: oefening en reflectie in eigen tijd

18.00 uur film en diner met nabespreking film.

dinsdag

Joep Dohmen: Filosofie van het moderne leiderschap

Behandeling van klassieke (premoderne) en moderne filosofische ideëeen over leiderschap. Filosofie is van meet af aan vorming met het oog op bevordering van persoonlijk meesterschap. Denk aan zelfkennis bij Socrates, karaktervorming bij Aristoteles of autonomie bij de Stoa et cetera.
Het moderne leiderschap vanaf de Verlichting (Immanuel Kant) richt zich op mondigheid en verantwoordelijkheid. In grote lijnen volg ik deze geschiedenis van de filosofie als vormingsleer. Daarna behandelen we de systematische aspecten van vorming: het vormingsidee zelf; de moderne mensopvatting: de leider as persoon; aspecten van context en/of speelruimte. Relevante thema’s:

• Vrijheid en/of bepaaldheid.
• Handelen en gebeuren.
• Subjectief en/of intersubjectief.
• Positieve en negatieve vrijheid.
• Onteigening en toe-eigening.
• Procedureel en substantieel.
• Sterke en zwakke waardering.

De moderne leider wordt opgevat als een radicaal zelfreflectief en zelfevaluatief persoon, die zichzelf verantwoordelijk stelt voor denken én handelen.

Literatuur: Berlin, Bieri, Foucault, Rössler, Taylor

Jos Kessels: Geluk en wijsheid voor gevorderden

• Poëzie
• Plato’s allegorie van de grot
• Diotima’s scholing in liefde: verwekken bij schoonheid
• Basisvoorwaarden van meesterschap: tot bezinning komen, je vorm verbeelden, vrije ruimte scheppen, verwondering leren, gedachten formuleren
• Oefening: dragende ideeën zoeken

9.00 – 13.00 uur: college

13.00 uur: vertrek naar de vallei van Katharo. Katharo is een commons met een bijzondere vorm van bestuur.

de vallei van Katharo

13.00 - 14.30 uur lunch

14.30 - 18.00 uur: Groepsgesprek en wandeling met opdracht.

Avond: diner op eigen gelegenheid.

woensdag

Joep Dohmen: Wat betekent het om jezelf te ontwikkelen tot een autonoom leider?

De leider als goed ontwikkeld en welgevormd persoon in de zin van zelfstandig denkend en autonoom. Integrale samenhang van zelfkennis, wilsvorming, oefenen, erkenning en leren leven in het hier en nu (‘zeitigen’), tegen een morele horizon. De leider als autonoom en verantwoordelijk persoon. Thema’s:

• Innerlijke vrijheid en autonomie.
  Wat het kan betekenen om jezelf te begrijpen. Weten waar je staat.
• Motivatie en wilsvorming; het belang van intrinsieke motivatie.
• Vooruitblik op discipline en verantwoordelijkheid

Literatuur: Stoa, Kant, Berlin, Foucault, Bieri, Rössler, Taylor

Jos Kessels: Het poëtisch argument

• Poëzie
• Anamnese. De mythe van Er.
• Phaedrus, de gevleugelde ziel. Koplands analyse van geraaktheid
• Deugdenleer
• Momenten van de waarheid. Het poëtisch argument
• Oefening: leefregels formuleren

9.00 – 13.00 uur: college

13.00 - 16.00 uur: rust en zwemmen in Amoudara.

de Baai van Mriambello

16.30 uur: Villa Dio Petres, thermometer in de week .

Diner in Kritsa.

donderdag

Joep Dohmen: Vakmanschap en leiderschap. Over het belang van (morele) discipline voor goed leiderschap.

De emancipatiebeweging uit de jaren ’60- ‘80 van de vorige eeuw ontmaskert discipline als repressie, macht en dwang. De vrijmaking van grote groepen mensen in de tweede helft van de twintigste eeuw was bedoeld om te ontsnappen aan verschillende hiërarchische vormen van disciplinering. Intussen keert bij gebrek aan oefening en discipline de wal het schip, zie de recente uitwassen: agressie, gebrek aan zelfbeheersing, grensoverschrijdingen, korte lontjes, verslavingen, maar ook verkeerde afhankelijkheden, slechte gewoontes, overvolle agenda’s, geen aandacht, oriëntatie en zorg.
Onder een beetje druk blijkt de zogenaamde ‘deugd­zaamheid’ flinterdun. Nauw verwant hieraan is het gemis aan vakmanschap, oa. door de toename van bullshitbanen. Verschillende filosofen en sociologen hebben uiteenlopend commen­taar geleverd op de ontdisciplinering en het actuele gebrek aan oefening op allerlei gebied. Gebrek aan zelfsdiscipline wreekt zich op veel plekken in het maat­schap­pelijk verkeer.
Wat betekent een en ander voor het moderne leiderschap, met name voor de leider zelf? Wat is deugdzaam leiderschap: waarom en waarin moet ik mij als leider bekwamen? Literatuur: Huijer, Sennett, Sloterdijk, Van Tongeren en Woodruff.

Jos Kessels: Scholing van de geest

• Poëzie
• De opleiding van de ‘wakkeren’. De vergelijking van de lijn.
• Dialectiek
• Klassieke beelden van leiderschap: dokter, kapitein, kunstenaar, leraar, herder, wever, zaaier
• Oefening: kralenspel

9.00 – 13.00 uur: college

13.00 uur : lunch in een restaurant in Kroustas.

14.30 uur: kleine wandeling

16.00 uur: presentatie over de ziel van Kreta: de communitaire manier van samenleven.

17.00 uur: voorbereidingstijd voor diner parlant

18.30 - 21.00 uur: diner parlant.

vrijdag

Joep Dohmen: Moreel leiderschap in een neoliberale samenleving

Verreweg de meeste beschouwingen gaan over of bepleiten zogeheten instrumentele benaderingen: als ik x wil bereiken, moet ik dat en dat soort (y) leiderschap bezitten. De procedurele benadering domineert: de leider moet zich op die en die manier leren kennen, anders kan hij/zij geen leiding geven. Hij moet heel goed weten welke koers hij volgt en waarom, ofwel intrinsiek gemotiveerd zijn (zie woendag). Dit leidt tot succesvol leiderschap, gemeten aan het bedrijfsresultaat.
Daar staat tegenover de substantiële benadering: de vraag naar goed leiderschap vereist bovendien een inhoudelijk antwoord. De vraag naar goed leiderschap kan niet beantwoord worden zonder een opvatting over het goede. In de substantiële opvatting moet leiderschap altijd gaan over kwalitatief of moreel leiderschap. Vandaag is dat het heikele punt: moderne leiders voelen zich door de eis van (graduele) verantwoordelijkheid van hun vrijheid beroofd om autonoom, eigen keuzes te maken zonder de kwaliteit van hun keuzes te hoeven legitimeren. Thema’s:

• Reflecties over moreel leiderschap en zingeving
• de reis van de leider
• het debat over eigen verdiensten
• graduele verantwoordelijkheid
• de vraag wat het betekent om ‘iemand te zijn’.

Literatuur: Baart, Homerus, Murdoch, Rössler, Sandel, Taylor.

Jos Kessels: Spelen met ideeën

• Poëzie
• Maieutiek. Een vorm herkennen
• Logos, mythos, eidos
• Actie en contemplatie
• Oefening: imaginatie, inspiratie, intuïtie

9.00 – 13.00 uur: slotcollege

Lunch in een restaurant in Kroustas

Middag: voorbereidingstijd voor bijdragen tijdens slotdiner..

Avond: slotdiner.

zaterdag

De cursus eindigt met het laatste ontbijt.

Datum

Je bent welkom van 26 mei tot en met 1 juni 2024.

Prijzen

De prijzen zijn

• € 3.285,-- per persoon bij twee personen op een tweepersoonskamer,
• € 3.335,-- per persoon bij een eenpersoonskamer (beperkt voorradig)
• € 3.395,-- per persoon bij alleengebruik van een tweepersoonskamer.

Let op: deze prijzen gelden tot en met 31 december 2023.

Dit is een geheel verzorgde week inclusief zes overnachtingen en volledige verzorging (ontbijt, lunch en diner) op één maaltijd na. Alle vervoer tijdens de cursusweek wordt verzorgd. Ook tussen pension Argyro en de cursuslokatie (circa 5 minuten).

De prijs is inclusief:

• reader en/of boek;
• docenten;
• cursusmaterialen;
• 6 overnachtingen in een airconditioned kamer;
• 6 maal ontbijt;
• fulltime zorgvuldige begeleiding door een professionele kok;
• alle in het programma genoemde gezamenlijke picknicks, lunches en diners;
• gezuiverd water bij alle gelegenheden;
• koffie/thee, tafelwater, vruchtensappen en alcoholische dranken tijdens de door ons verzorgde gezamenlijke momenten en maaltijden;
• toegangskosten voor bezienswaardigheden in het programma;
• excursies naar bijzondere plekken;
• het dagelijks vervoer naar de Academie (Villa Dio Petres) vanuit pension Argyro;
• alle vervoer bij de excursies;
• incidenteel vervoer binnen de vrije momenten indien dit logistiek inpasbaar is;
• boekingskosten.

De prijs is exclusief:

• vluchten;
• transfers;
• 1 maaltijd;
• zelf bestelde frisdranken, vruchtensappen, koffie/thee en andere versnaperingen tijdens de maaltijden in restaurants of andere gelegenheden;
• persoonlijke uitgaven;
• annulerings- en reisverzekering.

Deelnemers betalen en regelen vluchten en transfers zelf.

Korting bij eigen vervoer.
Als je tijdens de cursus zelf zorgt voor alle vervoer (bijvoorbeeld met een huurauto), geldt een korting.

Hoe kom je op je logeeradres?

Kies voor de luchthaven van Heraklion. Niet Chania. De luchthaven van Heraklion is ongeveer 70 kilometer verwijderd van je logeeradres. Het vervoer naar je logeeradres is voorbehouden aan openbaar vervoer en taxi's. 

Er zijn diverse gemakkelijke manieren om je logeeradres in Kritsa (pension Argyro) of Kroustas (Villa Dio Petres) te bereiken:

• Neem de intercitybus vanaf de luchthaven van Heraklion naar Agios Nikolaos. De bus (€ 7,10) vertrekt vrijwel ieder uur voor de deur van de luchthaven. Vanaf Agios Nikolaos neem je een taxi (€ 25 à € 30) of als het lukt een aansluitende bus (circa € 2).
• Huur een auto op de luchthaven van Heraklion. Zeker als je wat langer blijft op Kreta (wat wij zeer aanmoedigen). Als je de auto ook gebruikt tijdens de cursus bieden we je een korting aan;
• Neem een taxi vanaf de luchthaven van Heraklion (circa € 100).

Alle genoemde prijzen van bus en taxi zijn een inschatting.

Neem contact op als je met de genoemde mogelijkheden niet kunt reizen en particulier vervoer nodig hebt. De kosten daarvan zijn vergelijkbaar met die van een taxi.

Met een auto of taxi duurt de rit ruim 1 uur. Met openbaar vervoer en aansluitend een taxi circa 2 uur.

Klik hier voor alle informatie over autohuur, taxi en bus.

Een exclusieve week voor een beperkte groep

De cursus gaat door als 6 deelnemers hebben aanbetaald. Het maximum is slechts 12 deelnemers. Dat garandeert de beste dynamiek en de juiste persoonlijke aandacht.

Wie zijn Jos Kessels en Joep Dohmen?

Lees hier meer over Jos Kessels en nu al hier meer over Joep Dohmen.

Je kamer

Je logeert in B&B Hotel Villa Dio Petres, de cursuslocatie, of in Pension Argyro.

In pension Argyro is één eenpersoonskamer beschikbaar, en meerdere tweepersoonskamers.

In B&B Hotel Villa Dio Petres (de cursuslocatie) zijn de volgende kamers nog beschikbaar:

• een tweepersoonskamer die uitsluitend aan twee personen wordt gegeven (één kamer beschikbaar), meerprijs € 120
• twee tweepersoonskamers, ook voor alleengebruik, meerprijs € 120
• de tweepersoonskamer in de suite voor alleengebruik, eigen terras, gedeelde badkamer, meerprijs € 90
• de éénpersoonkamer in de suite, eigen terras, gedeelde badkamer, meerprijs € 60.

De suite als geheel (een tweepersoonskamer en een eenpersoonskamer samen) is ook heel geschikt voor 3 samenkomende deelnemers.

Genoemde meerprijs is per kamer en voor de gehele cursusperiode (6 nachten totaal).

Ga naar je kamer keuze voor meer informatie.