Gezamenlijke zoektocht naar manieren van leven waarin we de band tussen onszelf en het leven op aarde trouw blijven.
Met Joep Dohmen en Henk Manschot. Twee vrienden, twee filosofen.
Je bent welkom van 30 september t/m 6 oktober 2018.
Allebei hoogleraar, allebei kenners van de filosofische levenskunst. En ieder met een eigen visie op het werk van Nietzsche. Samen gaan ze op zoek naar een nieuwe aardse levensstijl, waarin mensen verantwoord willen leven en genieten van het samenleven op aarde.
Naar aanleiding van het recente boek Blijf de aarde trouw. Pleidooi voor een nietzscheaanse terrasofie van Henk Manschot hebben ze met elkaar deze filosofische week georganiseerd voor mensen die anno 2018 bewust kiezen voor een eerlijke, natuurlijke levenswijze op een overvolle planeet. Betrokken op de levenskwaliteit van mensen wereldwijd, van dieren, bomen en planten, de lucht en de zee, kortom van de hele aarde. Want de aarde is geen instrument voor onze behoeften. Hoe kunnen we de stem van aarde in ons laten weerklinken?
Over dieren, Nietzsche, Frans de Waal en jouw houding ten opzichte van de natuur
De cursus kent een zorgvuldig opbouw. Na een algemene inleiding volgt aandacht voor de persoonlijke beleving van de natuur, bv in wandelen, voeding en tuinieren. Vanuit die beleving gaan we over naar Nietzsches voorstel om de aarde trouw te blijven. Daar betrekken we natuurlijk ook andere filosofen bij: de romantici Rousseau en Herder, Lemaire, Foucault, Nussbaum en Sloterdijk. Frans de Waal en Eva Meijer zijn belangrijke gidsen over een betere omgang tussen mens en dier. De cursist wordt uitgenodigd iets te vertellen over zijn of haar eigen houding ten opzichte van de natuur. We onderzoeken het belang van lokale ecologische culturen. En tot slot blikken we vooruit: hoe blijven we de aarde trouw?
Wat gaan we doen in deze prachtige cursusweek?
In deze cursusweek zullen Joep Dohmen en Henk Manschot afwisselend de volgende thema's bij de kop pakken:
maandag: terrasofie en levenskunst
dinsdag: natuurbeleving
woensdag: Nietzscheaanse levenskunst
donderdag: mijn plek op aarde/ mensen en dier
vrijdag: agenda voor de toekomst: ecologische kosmologie.
Maar in zo'n week als deze moet de natuur van Kreta ook mee mogen doen. Daarom staan er ook twee mooie wandelingen op het programma.
WEEKPROGRAMMA
zondag: ontvangst
De cursus begint op zondag om 16.00 uur. Met een smakelijke ontvangst, een doorkijk op de week, een kennismaking met elkaar en de docenten en een korte presentatie over Kreta. Aansluitend bereidt Argyro (de pensionhoudster) een diner.
maandag: terrasofie en levenskunst
Vandaag de introductie van de week. Om te beginnen twee inleidingen, een op levenskunst en onze huidige levensstijl, en een over de huidige stand van onze omgang met de aarde. Na twee hoorcolleges in de collegezaal volgt een samenspraak op een van de mooie plekken buiten: onder de boom. In de middag gaan we wandelen en s ’avonds kijken we naar een film.
9.00 - 10.15 uur: de terugkeer van de levenskunst
Sedert enkele decennia is de levenskunst terug in de filosofie. Belangrijke filosofen als Foucault, Neiman, Nussbaum en Sloterdijk schrijven over aandacht, bewust leven, de rol van de ander (empathie), goede gewoontes, omgaan met natuur, met tijd en eindigheid, kortom over goede zelfzorg. Joep Dohmen schreef er verschillende boeken over en presenteert de stand van zaken: hoe kunnen wij vandaag ons leven vorm geven met het oog op een goed ‘aards’ leven?
10.15- 10.45 uur: pauze
10. 45 - 12.00 uur: Henk Manschot: Terrasofie. Op welke planeet leven wij?
De wisselwerking tussen de mensen en de aarde wordt de grote uitdaging van de komende decennia. De huidige ecologische crises (meervoud!) roepen zeer uiteenlopende reacties op. De nieuwe horizon is er gelijktijdig een van pessimisme, hoop en transformatie. Dat roept uiteraard de vraag op naar onze eigen positie en reactie. Henk Manschot neemt de handschoen op en stelt zichzelf en ons de vraag: waar staan we zelf, en hebben we een nieuw verhaal over de aarde nodig?
12.00 -13.00 uur: gesprek onder de boom over de beide ochtendthema’s en hun onderlinge relatie.
Literatuuropgave. Delen uit het boek van Henk Manschot: Blijf de aarde trouw. Pleidooi voor een nietzscheaanse terrasofie (2016).
13.00 uur: lunch op Villa Dio Petres
Middag: wandeling door het Historic Parc boven Kroustas (1,5 uur lopen)
Historic Parc Kroustas
Avond: film en diner op Villa Dio Petres
dinsdag: natuurbeleving
Vandaag over de binnenkant, de beleving, het persoonlijke gevoel van verbonden¬heid met de natuur. Deze tweede dag is er een waarin we de onverschilligheid tegenover de natuur willen afleggen en juist de omgekeerde beweging maken: hoe weerspiegelt de natuur zich in ons, op welke manieren komt de stem van de natuur in ons tot uiting?
9.00-10.30 uur: Henk Manschot.
Zichzelf beleven als deel van de natuur. Een taak voor de 21e eeuw.
Nietzsches wending is deze: laten we dichter gaan leven bij de natuur. Anders en beter gaan luisteren, zien, proeven en voelen. Laten we proberen een ‘fijnere smaak voor het leven’ te krijgen door het ‘openen van de zinnen’ (Lemaire) en stem geven aan nieuwe ervaringen. Zoals de ervaringen van en tijdens het wandelen: de wandelaar als filosofische levenshouding (vgl. wandelen bij Rousseau en Nietzsches, zie oa Gros). Centraal staat de wisselwerking tussen de mensen en de aarde in ervaringen als tuinieren, zich voeden en een radicaal andere omgang met de dieren: ‘Praat met mijn dieren over het geluk van dieren’ (Zarathoestra). Vandaag over een ‘belevingskosmologie’ als eerste stap in de terrasofie.
10.30-11.00 uur: pauze
11.00- 12.00 uur: Joep Dohmen
De Romantische natuurbeleving.
‘Het hart is de sleutel tot de wereld en het leven’ (Novalis).
De Romantiek is de grote tegenbeweging van de rationele Verlichting en drukt niet de tegenstelling tussen mens en natuur, maar juist de samenhang en oorspronkelijke eenheid uit. Energie en gevoel, sympathie en verbondenheid zijn begrippen die sedert Rousseau het werk van denkers en dichters als Von Eichendorf, Novalis, Lamartine, Herder en Schlegel domineren ‘Zie de gehele natuur, aanschouw de grote overeenstemming van de schepping. Alles voelt zichzelf en wat daaraan gelijk is, leven weerkaatst leven’. Volgens Herder moet de mens zich van deze oorspronkelijke eenheid weer bewust worden en deze natuurlijkheid in zijn levenswijze tot uitdrukking brengen. Een hoorcollege over de oorsprong van onze huidige natuurbeleving.
12.00-12.30 uur: Michel Onfray over gezonde voeding (film)
12.30 uur: introductie over de vallei van Katharo.
12.45 uur: vertrek naar de vallei van Katharo; op locatie lunch en gezamenlijke tekstlezing
Vallei van Katharo
16.30 uur: vertrek
Diner op eigen gelegenheid
woensdag: Nietzscheaanse levenkunst
8.30- 10.30 uur: excursie naar de Dorische stad Lato
Hoorcollege op locatie (Joep Dohmen). Odysseus en Socrates, Nietzsche en Sloterdijk: ‘Du sollst dein Leben ändern’ / Jij moet je leven veranderen. Over het leven als reis en de vraag naar onze bestemming. Gezamenlijke tekstlezing.
10.30-11.00 Terugkeer en pauze
11.00- 13.00 uur: Henk Manschot over Nietzsche en experimenteel leven
Deel 1. 11.00-12.00 uur: op weg met Zarathoestra .
Over Nietzsches provocerende, poëtische en riskante manier van denken ‘voorbij goed en kwaad’. Hoe is Nietzsche gelezen? Enkele kernmomenten uit de receptie. Controversen en uitdagingen. Zarathoestra als voorbeeld van existentiële transformatie. Lezing van twee kernteksten: ‘De dwaze mens’ en Voorwoord van AsZ.
Deel 2. 12.00-13.00 uur: experimenteel leven in Nietzscheaanse zin.
Nietzsches visie op de mens als het meest riskante experiment in de evolutie. Van alle wezens die de evolutie tot leven heeft gebracht is de mens het meest vrije maar ook het meest riskante ‘probeersel’ (Versuch/Experiment). “Ja de mens is een ‘probeersel’ van het leven. Uitwerking van De drie aspecten van levenskunst als ‘experiment’. (Zie tekst uit het boek Blijf de aarde trouw).
Lunch op Villa Dio Petres
15.00 uur: Pines wandeling (1,5 uur lopen).
Pines wandeling
Diner op eigen gelegenheid
donderdag: mijn plek op aarde/ mensen en dier
9.00-10.45 uur: Henk Manschot: 'mijn plek op aarde'
Wat kunnen wij van andere culturen leren over de relatie van de mensen tot de aarde? Bijvoorbeeld van de rijkdom van de lokale cultuur op Kreta. Hoe kunnen wij in de laat-moderne westerse samenleving een lokale ecologische cultuur uitvinden? Initiatieven, voorbeelden, obstakels. Pleidooi voor ‘de kosmopolitische inlander’. Een poging tot herwaardering van het lokale perspectief.
10.45 – 11.15 uur: pauze
11.15. – 13.00 uur: Joep Dohmen: Het debat over nieuwe omgangsvormen tussen mens en dier.
De moderne visie op het dier (of liever, op allerlei verschillende dieren) vertrekt van de superioriteit van de mens over het dier vanwege de menselijke rede. De afgelopen decennia hebben tal van wetenschappers en filosofen dat beeld onder vuur genomen, al was het alleen al vanwege het lijden dat de redelijke mens het onredelijke dier aandoet. Hoorcollege over of, hoe en waarom we naar een andere omgangsvorm met dieren moeten. Uiteenzetting van de standpunten van Frans de Waal, Ton Lemaire, Martha Nussbaum, Eva Meijer ea.
Vanaf 12.30 uur onder de boom met verhalen van John Berger en Raimund Gaita.
13.00 uur: lunch op Villa Dio Petres
14.30 uur: vertrek naar de badplaats / vissersdorp Mochlos.
Zwemmen in de baai van Mochlos.
Mochlos
Vanaf 17.00 in een Hopperachtige enscenering: we luisteren naar elkaars verhalen over het thema: ‘mijn natuurbeleving.’
19.00 uur: diner aan zee.
vrijdag: agenda voor de toekomst: ecologische kosmologie
9.00- 10.15 uur: tijd van leven.
Joep Dohmen over het leven als reis en tijd van leven. We leven in een tijd van ongehoorde versnellingen: productielijnen, verplaatsingen, vervuilingen en ontbossingen verlopen steeds sneller. Veel mensen raken ontregeld door het hoge tempo. Onthaasting is dus het parool, maar de problematiek ligt dieper. Betoog over de temporele boog, de fundamentele tijdelijkheid van ons leven; over de betekenis van de menselijke eindigheid, generativiteit en mijn verantwoor¬delijk-heid voor het leven op aarde.
10.15-10.45 uur: pauze
10.45- 12.00 uur: naar een ecologische kosmologie
Henk Manschot over de weg naar ‘de grote gezondheid’
De geschiedenis van de mensheid tot nu toe is ‘een ontwikkeling zonder richting geweest, een experimenteren zonder doel’ (Nietzsche). Nietzsche introduceert nieuwe kernwoorden als leidraad voor de toekomst. Over ‘Kleine en Grote Gezondheid’; ‘Kleine en Grote Politiek’, ‘Klein en Groot geluk’. Vertaling vandeze begripen naar een nieuw ecologisch bewustzijn.
12.00-13.00 uur: (Her-)schrijf je verhaal over de aarde: jouw aarde.
We hebben allemaal een verhaal over de aarde. Vaak is dat een ver van mijn bed verhaal: de aarde is een planeet onder andere; de aarde als plek waar wij leven; de aarde als ding, als instrument voor onze behoeften; iets met zonnestelsels en zo, maar niet een levende werkelijkheid waar we dagelijks mee bezig zijn. Maar alle klassieke en oosterse filosofen schreven een verhaal over de aarde en de relatie van de mens tot de aarde. Deze kosmisch/terrasofische blik is niet aangeboren maar moet door ieder van ons verworven worden. Waar staan we? Samenspraak onder de boom.
13.00 uur: afsluiting.
lunch op eigen gelegenheid
19.00 uur: slotdiner in Agios Nikolaos
Datum
Je bent welkom van 30 september tot en met 6 oktober 2018
Je kamer
Kies voor het gezellige dorpspension Argyro of de luxere zeer rustig gelegen Villa Dio Petres. Voor Villa Dio Petres geldt een meerprijs van € 60 à €120. Ga voor alle details naar alle info over je kamerkeuze.
Let op: er is voor deze cursus in Villa Dio Petres geen kamer meer beschikbaar.
Prijzen
De prijzen zijn vanaf € 1.288,-- per persoon bij twee personen op een tweepersoonskamer en € 1.399,-- per persoon bij één persoon op een tweepersoonskamer. De prijs is € 1.339,-- voor een eenpersoonskamer.
Dit is voor een (bijna) geheel verzorgde week, exclusief vlucht. Er worden geen boekingskosten in rekening gebracht. Lees hier meer over onze prijzen.
De prijs voor de transfers van en naar Heraklion is € 35,-- enkele reis, per persoon.
Weet je nog niet of je de transfers wilt of dat je de bus neemt? Je kunt het de transfers ook later bijboeken (tot 2 maanden voor aanvang van de cursus).
Een exclusieve week voor een beperkte groep
Het minimaal aantal deelnemers voor deze cursus 10 en het maximum is 16 deelnemers.
Wie zijn Henk Manschot en Joep Dohmen?
Lees meer over Henk Manschot en Joep Dohmen.