Vanochtend hoorde ik bij Vroege-Vogels-radio een natuurbeschermings-meneer praten over het ‘dossier edelhert’ in Drente. In Drente 'hoort' geen edelhert rond te lopen en hij schreef het ‘onderzoeks-advies’ over wat te doen met het edelhert en de ‘schadebeleving’ van het dier. Uiteindelijk vond hij ook dat we een transitie moeten doormaken en dat de natuur zijn eigen beloop moet hebben. Dat weer wel.

Verlichting en Romantiek

Dat is de taal van de Verlichting zou ik zeggen. Vol vertrouwen in het menselijk kunnen, in de ratio en de technologie. En vol wantrouwen jegens tradities en religie. Met volle inzet wordt steeds perfecter gewerkt aan de ‘beheersing’ van de natuur. De Vooruitgang!
De Romantiek was een periode die kritische kanttekeningen plaatste bij het Vooruitgangsidee. Men voelde zich onbehaaglijk bij de heerschappij van de instrumentele rationaliteit en de onttovering van de natuur.
Ik ontleen deze zinnen aan het boek ‘Met lichte tred’ van Ton Lemaire, dat ik net heb gelezen.

Onttovering

Vooral dat woord onttovering bleef bij mij hangen. Sinds wij op Kreta wonen beleef ik Nederland steeds meer als een perfect vormgegeven wereld. Alles wat je ziet is af, doordacht, vol rechte lijnen, fantastisch onderhouden, strak in de verf. En de natuur wordt maximaal 'beheerd'.
Voor de tovenarij is een omheinde plaats bedacht in Fata Morgana en het Sprookjesbos van de Efteling.

bos 1 2


Kreta is anders

Kreta is daarmee vergeleken een enorm rommeltje. De lijnen op Kreta zijn krom, onzichtbaar geworden door slecht onderhoud of gewoon afwezig. De natuur is moeilijk toegankelijk en nog geen 'recreatiegebied'. Geen wandelknooppuntnetwerken en geen wandelwegwijzers op een enkele populaire kloof en het gammel bewegwijzerde lange-afstands-pad de E4 na. De natuur is ook nog niet ‘ontmythiseerd’ zoals Lemaire dat noemt. De natuur is nog iets groots, duisters, iets om ontzag voor te hebben en uit weg te blijven.

bergen 1

bos 1

De tovenarij heeft in de natuur vrij spel. Kloven zijn nog stille donkere onderwerelden waar gewone Kretenzers zich niet laten zien. In de bossen ben je niet voor je lol maar met een dwingende reden. Afval verbrandt je gewoon buiten, bijna als een ritueel.

vuur 1

brand 11


Je oude versleten auto zet je ergens langs de weg, want dan verdwijnt die vanzelf in ‘de natuur’.

auto 1

auto 1 2

 

Onze buurvrouw Anastasia is een paar jaar geleden overleden. Niemand weet hoe oud ze precies was. Sinds haar overlijden is er niets veranderd aan haar huisje. Niemand heeft er ooit iets aan veranderd. Zelfs haar schoen ligt er nog. De natuur neemt het steeds verder over. Anastasia betekent wederopstanding...

 

anastasia 1 2

anastasia 1 3

 

Bij ons in de buurt is een kerkruïne. In de 13e eeuw is het kerkje Agia Paraskevi buiten het dorp gebouwd om ouders van ongedoopte gestorven baby’s een kerkelijk ritueel te geven. ‘Normaal’ werden de lijkjes ergens in een grot gelegd en zo teruggegeven aan de natuur. Het leven begon immers (met de geboorte van Zeus) ook ooit in een grot.

 

paraskevi 1 2

paraskevi 1 3

paraskevi 1 4

paraskevi 1


Nostalgisch

Het is allemaal niet om trots op te zijn: een oude auto langs de weg zetten, afval verbranden, het huisje van moeder laten vervallen en een oud kerkje laten wegkwijnen...  In Nederland zou de kerk-ruïne door Monumentenzorg gekoesterd worden. Dat is waarschijnlijk ook beter. Maar ik ervaar het opgaan van de wierook die je met enige fantasie nog kunt ruiken in de omstrengeling van de natuur, als iets magisch.
Ton Lemaire schrijft: ‘Romantische mensen toonden zich gevoelig voor wat er door de modernisering van de maatschappij verloren ging. Iets wat hun houding vaak een nostalgische dimensie verleende, waardoor ze soms verleid werden om het verleden of de leefwijzen van andere samenlevingen te idealiseren’.
Dat is precies wat ik doe.