Er is een website van de regio Kreta verschenen waarop gouverneur Arnaoutakis van Kreta claimt dat Kreta als modelregio dienst kan doen in Europa!
Hij weet het zeker en hij weet ook hoe: samenwerking, samenwerking en nog eens samenwerking en met philótimo. Philótimo is een moeilijk te vertalen Grieks woord. Het staat voor een brede range aan deugden. De gouverneur zegt het als volgt: ‘het draait om het innerlijke besef dat je motiveert om je sociale verantwoordelijkheid en plicht te vervullen, zelfs als het je persoonlijk benadeelt’.
En dat laatste is natuurlijke het ingewikkeldste. Ga daar maar aan staan in het huidige gepolariseerde landschap in Noord-West Europa. In Nederland zijn de politieke blokken als kometen uit elkaar gespat in kleine eenheden die vooral en alleen de eigen belangen verdedigen en uitdragen.
En toch is er ook iets anders gaande. Het woelt. Frans Timmerman vindt nu dat het lange termijn gezamenlijke belang moet voorgaan op het korte termijn eigenbelang. Het CDA heeft als leuze minder ik, meer wij. Het is tijd voor samen. Het ik-tijdperk loopt op zijn einde, zegt Bontenbal. De BBB heeft het over noaberschap. D’66 gelooft nu dat je pas écht vrij bent als we dat samen zijn.
De ommekeer van het oppermachige vrije en individuele ‘ik’ naar een onduidelijk ‘wij’ lijkt wel gaande, maar past voor geen meter bij de volksaard van de lage landen. Dat samen moet immers van binnenuit komen. Vanuit de harten van de mensen die sneller gaan kloppen bij een verhaal dat ons bindt. En hebben we dat?
Vassilios Vertoudakis, Professor aan de faculteit filosofie van de Universiteit van Athene, schetst de verschillen tussen Nederland en Griekenland als volgt. ‘Terwijl het Westen de Verlichting ervoer en in moderne staten individuen met elkaar verbond onder de rechtsstaat en een abstract verantwoordelijkheidsgevoel, waren de Grieken gebonden door trots, lokalisme en interpersoonlijke relaties. In plaats van een institutioneel bewustzijn te ontwikkelen dat we in West-Europa zien, werden de Griekse gemeenschappen doordrenkt van Philótimo, wat niet werd veroorzaakt door wetten en logica, maar door intense emoties en een zekere mate van intimiteit.’
Op Kreta gaat het nog een stap verder dan op het Griekse vasteland. Wij leven tussen mensen die hun identiteit niet aan hun eigen unieke ‘ik’ ontlenen maar vooral aan een ‘groot Kretenzisch wij’. Al eeuwen. En dat 'wij' zit overal: in de genen, in de muziek, het dansen, het kroegleven, de communitaire houding, de kringloopeconomie, etc.
Waar komt dat uit voort? Houdt dat stand in moderne tijden? Is dat niet verstikkend? Staat het de vooruitgang niet in de weg? Kan Nederland daar een voorbeeld in vinden? Of juist niet?
Duizenden jaren geleden is de Europese 'beschaving' begonnen op Kreta met de Minoïsche beschaving. Daar beroept de gouverneur van Kreta zich op als hij claimt dat Kreta nu weer het begin kan vormen van een nieuw Europa.
Wij geven tijdens een cursus een presentatie ‘Ik ben omdat wij zijn’ waarin we de deelnemers aan een cursus graag meer vertellen over philótimo en de hartewens van de gouverneur van Kreta.