De Griekse dichter Kavafis (1863 - 1933), ook wel bekend als Cavafy, schreef het prachtige gedicht Ithaka. Gebaseerd op het legendarische verhaal van Homerus: de Odyssee. Odysseus zwerft daarin 10 jaar door de zeeën van Griekenland op weg naar het eiland Ithaka waar zijn vrouw op hem wacht.
Ithaka als zin van het leven
Deze zwerftocht kun je zien als een metafoor voor ons leven. We maken allemaal verleidingen, tegenslagen en angstige ervaringen mee op onze levensreis. Maar weten we wel waarom we dit allemaal moeten doorstaan? Waarom we leven?
Kavafis schrijft: Blijf denken aan Ithaka. Daar aan te komen is je doel. Maar overhaast de reis in geen geval. Het is beter dat die vele jaren duurt en je pas als oude man bij het eiland afmeert, rijk door wat je onderweg verwierf, zonder verwachting dat Ithaka je rijkdom schenken zal. Ithaka schonk je de mooie reis. Bestond het niet, dan was je nooit vertrokken.
Ons Ithaka
Ook wij worden ‘oude mannen’. Op weg naar Ithaka? Tot nu toe varen we er alleen maar twee keer per jaar aan voorbij. Op weg naar Nederland en op weg naar Kreta. Maar het gaat natuurlijk niet om dat eiland met die naam. Wat is dan wél ons Ithaka? Soms weet je het in woorden te vangen. Maar een seconde later is het al weer weg. Afgeleid en opgeslokt door het dagelijkse gedoe. Maar het vordert! Er komen steeds meer indringende ervaringen op je pad. Dat helpt om het onderscheid te maken tussen zin en onzin. Soms zie je Ithaka dan uit de nevelen opduiken!
Sean Connery
Er bestaan vele ensceneringen van het gedicht van Kavafis. Die met de stem van Sean Connery wilde Hans je niet onthouden. Hij vindt dit mooi. Jacques vindt deze versie veel te gezwollen en onverstaanbaar. Oordeel zelf.
Hieronder volgt de volledige tekst in het Nederlands.
ITHAKA
Als je de tocht aanvaardt naar Ithaka,
wens dat de weg dan lang mag zijn,
vol wederwaardigheden, vol belevenissen.
De Kyklopen en de Laistrygonen,
de woedende Poseidon hoef je niet te vrezen,
zulke ontmoetingen zul je nooit hebben op je weg
wanneer je denken verheven blijft, verfijnd
de emotie die je hart en lijf beroert.
De Kyklopen en de Laistrygonen,
de woeste Poseidon zul je niet tegenkomen
wanneer je ze niet in je eigen geest meedraagt,
wanneer je geest hun geen gestalte voor je geeft.
Wens dat de weg dan lang mag zijn.
Dat er veel zomermorgens mogen komen
waarop je heel dankbaar, heel blij
onbekende havens zult binnenvaren;
dat je mag pleisteren in Fenicische handelssteden
om mooie dingen aan te schaffen
van parelmoer, koraal, barnsteen en ebbehout,
en opwindende geurstoffen van alle soorten,
opwindende geurstoffen zoveel je krijgen kunt;
dat je talrijke steden in Egypte aan mag doen
om veel, heel veel van de geleerden op te steken.
Blijf wel altijd denken aan Ithaka.
Daar aan te komen is je doel.
Maar overhaast de reis in geen geval.
't is beter dat die vele jaren duurt en
je pas als oude man bij het eiland afmeert,
rijk door wat je onderweg verwierf,
zonder verwachting dat Ithaka je rijkdom schenken zal.
Ithaka schonk je de mooie reis.
Bestond het niet, dan was je nooit vertrokken.
Maar méér heeft het je niet te bieden.
En vind je het armzalig, Ithaka bedroog je niet.
Zo wijs geworden, met zoveel ervaring
Heb je al wel door waar Ithaka's voor staan.
Vertaald uit het Grieks door Pieter Borghart.