In deze cursus 'Ik en de ander' onderzoeken we de betekenis van erkenning in relatie tot onze identiteit zowel op metafysisch niveau als in de praktijk van het dagelijkse leven.

Spreken over erkenning en identiteit is niet meer weg te denken uit ons hedendaagse discours. De eis om gezien te worden als individu én lid van een groep lijkt te verwijzen naar een roep om erkenning van eigen waarheid en moraliteit.

Hoe kun je je hiertoe verhouden? Wat betekent het voor ons persoonlijke en publieke leven als we niet erkend worden in het beeld dat we van onszelf hebben? Bij miskenning kan zelfs misvorming van identiteit het gevolg zijn, volgens de Canadese filosoof Taylor.

Je bent welkom van 15 tot en met 21 oktober 2023

Fukuyama en Appiah

Daarvoor volgen we verschillende filosofen waaronder Francis Fukuyama en Kwame Anthony Appiah. De problemen die Fukuyama met betrekking tot erkenning en identiteit beschrijft zijn nationalisme en populisme, twee krachten in de wereldpolitiek die zich negatief manifesteren zolang het probleem van de thymos nog niet is opgelost. Thymos staat voor dat deel van de ziel waar het verlangen naar erkenning, trots en waardigheid zetelt. Appiah doet een oproep om identiteit licht te dragen. Hij stelt dat we onszelf niet moeten reduceren tot een enkel hokje, zoals nationaliteit, gender of cultuur. Hij benoemt de negatieve gevolgen die voortkomen uit een te sterk identiteitspolitiek denken en geeft door middel van verschillende narratieve voorbeelden hoe we daaraan kunnen ontsnappen zodat we completere mensen worden. Appiah schetst op deze manier een persoonlijke zoektocht waarbij hij zijn inzichten steeds in een breder perspectief plaatst. Een filosofische beweging die in de cursus Ik en de ander ook zal plaats vinden.

Corrie Haverkort op Kreta

De manier van werken van Corrie Haverkort

Corrie Haverkort geeft levendige en sprankelende cursussen. Ernst waar dat gevraagd wordt, hoorcolleges waar nodig, met op zijn tijd ook humor en plezier. Ze is altijd goed voorbereid maar geeft ook aan waar ze iets niet weet. Er is ruimte voor deelnemers om ook hun kennis en inzichten te tonen.
Verder is zij een verteller, levendig en vanuit inzicht, en op een menselijke manier waardoor mensen ervaren dat ze deel nemen aan dat wat besproken wordt.
Het filosofisch niveau is hoog, maar altijd afgestemd op de deelnemers. Vanuit de theorie legt zij steeds verbanden met het dagelijkse leven en ervaringen, door het geven en vragen van levendige voorbeelden.
Haar colleges zijn interactief en Corrie Haverkort zorgt er steeds voor dat de rode draad van het thema vastgehouden wordt. Zij bewaakt het thema goed. Zo maakt zij met groepen altijd intense denkbewegingen waardoor er inzichten ontstaan die echt boeiend zijn.

Lees de reviews van de cursussen van Corrie Haverkort

Lees in het gastenboek van 2018 en 2019, en 2022 wat eerdere gasten over haar manier van lesgeven schreven.

WEEKPROGRAMMA

Zondag

Om 16.00 uur start het programma op Villa Dio Petres met een kennismaking, introductie en presentatie over Kreta. aansluitend diner.

Maandag

Erkenning: verlangen en verwerkelijking

9.00 - 10.30 uur: start in de Dorische stad Lato

college op de trappen van de Dorische stad Lato

10.30 - 13.00 uur Villa Dio Petres

Erkenning ervaren we in het dagelijkse leven meestal onbewust. In een kleine vriendelijke opmerking of in een hoofdknik bij binnenkomst. We worden ons meer bewust van ‘erkenning’ als er sprake is van gemís aan erkenning. Wanneer we genegeerd worden bijvoorbeeld en je het idee krijgt dat je er niet toe doet. Ook ervaar je de betekenis van ‘erkenning’ wanneer je verkeerd begrepen en geïnterpreteerd wordt. En je in de ogen van de ander iemand bent waarin je jezelf niet herkent. Dit gevoel roept ergernis op, maakt je machteloos of kwaad. Jouw eigenheid is in het geding. Niet erkend worden in wie je werkelijk bent heeft zelfs misvorming van identiteit tot gevolg, geeft de filosoof Taylor aan in zijn boek De malaise van de moderniteit. Daarom drukt het verlangen naar erkenning zich ook bijna uit als een eis om erkend te worden. Terwijl erkenning juist niet opgeëist kan worden.

Om de werking van erkenning te verstaan gaan we in op verschillende deelaspecten van ´erkenning´. We onderzoeken wat erkenning als transcendente beweging inhoudt waardoor het geven van erkenning zich onderscheidt van het geven van een appel of een compliment. We kijken naar het begrip verlangen als uitstaan naar het bekende maar altijd met de hoop op iets dat ons toevalt waar we niet op hebben gerekend. Als mens verlangen we immers altijd op iets dat niet in het verlengde van de te verwachten ontwikkeling ligt. En we gaan aan de hand van het denken van Taylor in op enkele kwalen van de hedendaagse samenleving als het gaat om erkenning in relatie tot zingeving, doelstelling en vrijheid.

In de avond kijken we naar de documentaire ´Einde en begin ´ over de Poolse dichteres en nobelprijswinnares Wislawa Szymborska (1923/2012). In deze documentaire belicht zij de kern van haar schrijverschap. `Dichters zijn twijfelaars`, zegt ze, `en in inspiratie komt voort uit wat je niet weet`.

13.00 uur: lunch op eigen gelegenheid

18.00 uur uur: Villa Dio Petres

Een toepasselijke film en diner.

Dinsdag

Erkenning: de relatie tussen ‘ik’ en ‘de ander’

9.00 - 12.50 uur: Villa Dio Petres

Erkenning is een kwetsbaar gegeven. We kunnen het niet opeisen en zijn er tegelijkertijd wat betreft ons zelfbeeld en onze bestaansgrond van afhankelijk. Wat maakt dat we erkenning zo moeilijk geven terwijl we weten welk existentieel belang ermee gemoeid is? Om hier zicht op te krijgen volgen we de filosoof Hegel. Hij schrijft in zijn boek Die Phänomenologie des Geistes: ‘Iets’ in onszelf streeft ernaar ‘iets’ in de ander te erkennen. Daarbij moeten we ons uiteen zetten met iets van de ander dat ons vreemd is. Het omgaan met het vreemde is een beweging van onze geest. Het gaat daarbij om een ‘reflectie op het anderszijnde in onszelf’. De geest streeft volgens Hegel altijd naar ware kennis. Maar ware kennis kenmerkt zich verrassend genoeg door het bewustzijn dat de geest niet alles kan kennen en zich daar pijnlijk van bewust is. De dialectiek van erkenning zoals door Hegel verwoord, is in die zin dan ook te verstaan als een dialectiek met inbegrip van tegenstellingen die nooit volledig op te heffen zijn. Een beweging die we zullen herkennen als het om erkenning en identiteit gaat.

Om onze kijk op de betekenis van Ik en de ander te verdiepen, bespreken we twee video´s van de kunstenares Marina Abramović. In haar performancekunst onderzoekt zij de grens tussen publiek en kunstenaar. Haar doel is om een verhoogd bewustzijn en persoonlijke verandering bij het publiek na te streven. In een tweede video 'The Artist Is Present' zien we hoe zij in 2010 in het MoMa in New York acht uur per dag op een stoel zit om haar publiek aan te kijken. Met emotionele ontmoetingen tot gevolg. Wie ben ik? Wie is de ander? wat is de relatie?

In de middag gaan we in op de ethiek van Aristoteles. In zijn boek Ethica Nicomachea bespreekt hij elf karakterdeugden, de zogenaamde virtues. Zij spelen een belangrijke rol als het gaat om het omgaan met de ander en het vinden van geluk. Het hedendaagse Kernkwadrantenspel sluit hier specifiek op aan. We spelen het spel om een persoonlijke kijk te ontwikkelen op onze eigen identiteit en onze verhouding tot anderen die ons vreemd zijn.

12.50 uur: presentatie over vallei van Katharo.

13.00 uur: vertrek naar de vallei van Katharo.

de vallei van Katharo

Lunch, college, spel en wandeling in de vallei van Katharo.

Diner op eigen gelegenheid

Woensdag

Erkenning en identiteit: trots, woede en waarden

De filosoof Francis Fukuyama heeft de behoefte aan erkenning van identiteit geplaatst in de geschiedenis. Beginnend bij Plato en zijn beschrijving van thymos waar emoties als trots en woede verwijzen naar de behoefte aan erkenning. Om vervolgens een beschrijving te geven van moderne liberale samenlevingen waarin gestreefd wordt naar gelijk respect en individuele rechten. Om tot slot inzicht te verwerven in de opkomst van hedendaags nationalisme en populisme en het dwingende karakter hiervan. Het verlangen naar erkenning van identiteit is een belangrijk concept van de huidige ontwikkelingen in de wereldpolitiek. En tegelijkertijd verwijst het naar de eisen die we als individu in onze tijd stellen aan erkenning van onze persoonlijke identiteit.

We gaan uit van het laatste werk van de Amerikaanse filosoof Francis Fukuyama: Identiteit, dat handelt over waardigheid, ressentiment en identiteitspolitiek. We gaan in op twee belangrijke begrippen als isothymie en megalothymie en lezen een oorspronkelijke tekst waarbij het onderscheid tussen ons innerlijk en uiterlijk centraal staat. De grondslag van het identiteitsconcept wordt gevormd door de overtuiging dat er in ons een ware of authentieke identiteit schuilgaat die op gespannen voet staat met de rol die ons door de samenleving wordt toegewezen.

Fukuyama verwijst in zijn werk naar de Verlichtingsfilosoof Rousseau. Rousseau spreekt over aangeleerde sociale gevoeligheden waarbij sprake is van vervreemding en onrust. Volgens Fukuyama kunnen deze gevoelens van onrust alleen verlicht worden als men het innerlijke zelf accepteert en het publiekelijk wordt erkend. Hij schetst een hedendaagse trend waarbij niet langer het individu zich aanpast aan de samenleving zoals in de tijd van Aristoteles, maar dat de samenleving moet veranderen om het individu te erkennen. We onderzoeken deze middag welke lagen van aangeleerde sociale gevoeligheden we herkennen in ons persoonlijke leven en in de samenleving om ons heen.

13.00 - 14.30 uur lunch in Kroustas

14.30 - 16.00 uur: wandeling rond Kroustas met reflectie bij kerk Profitis Ilias.

16.30 - 19.30 uur: vragenuur, gastcollege over Kreta en mezé.

Donderdag

Identiteit: iets dat je licht moet dragen

Wie ben ik?
Deze of gene?
Ben ik dan vandaag deze en morgen een ander?

9.00 - 11.00 uur: Villa Dio Petres

Met deze tekst van Dietrich Bonhoeffer (theoloog en verzetsstrijder WOII) opent de Ghanees-Amerikaanse filosoof Kwame Anthony Appiah zijn boek De leugens die ons binden. In dit boek geeft hij aan dat veel van ons hedendaagse denken over identiteit gevormd wordt door onze eigen persoonlijke achtergrond. Beginnend bij onze familie en de verhalen die ons begrip vormen van wie wij zijn. En zich vervolgens uitbreidt in allerlei richtingen. Tot onze nationaliteit die ons aan onze plaats bindt. Tot gender dat betrekking heeft op de cultuuraspecten en gedrags- en identiteitsaspecten van mannen en vrouwen. Om vervolgens de vooronderstellingen en allerlei aannames en overtuigingen over geloof, ras, klasse, kleur en cultuur onder de loep te nemen. Cultuur is volgens Appiah geen bezit, het is er om te delen. Identiteit is iets dat je licht moet dragen.

Appiah vindt ´identiteit´ een gekunsteld begrip. In eerste instantie omdat het begrip identiteit sterk afhangt van de context en bovendien niet kan uitgaan van een essentie. Hij is echter wel realistisch genoeg om te schrijven dat het feit dat identiteiten geen essenties hebben niet betekent dat zij geen complicaties kennen. En het feit dat zij geïnterpreteerd en besproken moeten worden niet betekent dat ieder van ons ermee kan doen wat zij of hij maar wil. Appiah heeft zichzelf tot taak gesteld de fouten die we ten aanzien van identiteit regelmatig maken, te verduidelijken.

We kijken naar een video van Appiah waarin hij spreekt over religie en de overmatige betekenis die we daaraan toekennen. Ook in het licht van identiteit.

In navolging van Appiah gaan we in op onze eigen familie geschiedenis. We schrijven een essay waarbij we de normen en waarden die we ons eigen gemaakt hebben gedurende ons leven -en die gemaakt hebben tot wie we zijn- als uitgangspunt nemen. De filosofische colleges vormen daarbij een inspiratiebron.

12.00 uur - 14.00 uur: college bij oude olijfboom en aansluitend picknick.

samenspraak bij de oude olijfboom

14.30 uur: vertrek naar Mochlos en vrij om te zwemmen of niks te doen.

Mochlos

16.00 uur: samenspraak in Mochlos
In navolging van Appiah gaan we in op onze eigen familie geschiedenis en verschillende andere aspecten die ons maken tot wie we zijn. En waarin we graag erkend worden.

18.30 uur: diner in restaurant in Mochlos

Vrijdag

Erkenning: positieve betrokkenheid, genegenheid en loyaliteit

9.00 - 13.00 uur: Villa Dio Petres

Als we erkend worden in wie we zijn, in het beeld dat we van onszelf hebben, ervaren we vreugde. We zijn verrast en degene die ons erkent dringt als mens meer tot ons door dan voorheen. Erkenning bevordert interesse. De relatie wordt hechter. Door het erkennen van de ander ontwikkelt zich een positieve betrokkenheid op elkaar. Door elkaar door de jaren heen te laten zien wat de ander betekent, door een beroep op elkaar te doen en door voor elkaar klaar te staan kan deze positieve betrokkenheid zich verdiepen. In de privé sfeer kan dit leiden tot genegenheid. Bij gebrek aan erkenning en betrokkenheid kan genegenheid ook weer afnemen. In de publieke sfeer kan positieve betrokkenheid op elkaar resulteren in vriendschappelijkheid en loyaliteit.

We kijken op deze laatste dag naar een interview van Chris Kijne met Francis Fukuyama over Het einde van de neo-cons. Fukuyama was ooit een belangrijk boegbeeld van het Amerikaanse neoconservatisme. Nu is hij, onder invloed van zijn echtgenote, een fel criticaster van de draai die voormalig president Bush en anderen aan het neoconservatieve gedachtegoed hebben gegeven.

"Het neoconservatisme als politiek symbool en ideeëngoed, is geëvolueerd tot iets dat ik niet langer kan steunen", is de opmerkelijkste zin uit zijn voorlaatste boek: 'America at the Crossroads. Democracy, Power, and the Neoconservative Legacy'.

Sinds zijn doorbraak begin jaren negentig met 'The End of History and the Last Man' geldt hij als één van de boegbeelden van deze dominante stroming in de Amerikaanse politiek. In dat boek stelde hij dat met de val van de muur het politieke systeem van de liberale, kapitalistische democratie nu wereldwijd definitief het pleit gewonnen had. Wij weten nu hoe het verder gegaan is en hoe de geschiedenis ons voortdurend verrast.

Na het interview bespreken we hoe ons denken altijd onderhevig is aan veranderende inzichten. We gaan in op het onderscheid tussen een mening, doxa, en ware kennis, epistêmê, de onbetwijfelbare kennis zoals Plato deze beschrijft. En volgen Fukyama vanaf zijn eerste werk tot en met zijn laatste boek over identiteit en erkenning. Om vervolgens vanuit een meervoudig perspectief terug te blikken op de colleges van de afgelopen week.

13.00 uur; lunch

14.30 - 18.00 uur: vrij

18.00 uur: slotdiner op Villa Dio Petres

Zaterdag

Laatste ontbijt

Datum

Je bent welkom van 15 tot en met 21 oktober 2023.

Je logeeradres

Kies voor het gezellige dorpspension Argyro in Kritsa óf voor de luxere zeer rustig gelegen Villa Dio Petres (de cursuslocatie) in Kroustas. Voor Villa Dio Petres geldt een toeslag.

Prijzen

De cursusprijzen zijn:

• € 1.450,-- per persoon bij twee personen op een tweepersoonskamer,

• € 1.510,-- bij gebruik van een éénpersoonskamer (slechts twee beschikbaar),

• € 1.570,-- per persoon bij alleengebruik van een tweepersoonskamer,

De cursusprijs is inclusief:

• reader en/of boek;
• docent;
• cursusmaterialen;
• 6 nachten logies in een airconditioned kamer;
• 6 maal ontbijt;
• alle in het programma genoemde gezamenlijke picknicks, lunches en diners;
• gezuiverd water bij alle gelegenheden;
• koffie/thee, gezuiverd water en vruchtensappen tijdens de door ons verzorgde gezamenlijke momenten;
• enkele glazen wijn of bier tijdens de door ons geserveerde maaltijden;
• tafelwater bij alle maaltijden;
• excursies naar bijzondere plekken;
• toegangskosten voor bezienswaardigheden in het programma;
• vervoer van je logeeradres naar de cursuslokatie en bij excursies, als je geen eigen vervoer hebt;
• boekingskosten.

De cursusprijs is exclusief:

• vluchten;
• transfers tussen (lucht)haven en je logeeradres;
• 3 maaltijden;
• zelf bestelde frisdranken en alcoholische dranken, vruchtensappen, koffie/thee en andere versnaperingen tijdens de maaltijden in restaurants of andere gelegenheden;
• persoonlijke uitgaven;
• eventuele toeslag voor logies op Villa Dio Petres.
• annulerings- en reisverzekering.

Korting bij eigen vervoer.
Als je tijdens de cursus zelf zorgt voor alle vervoer (bijvoorbeeld met een huurauto), geldt een korting van € 60.

Hoe kom je op je logeeradres?

Kies voor de luchthaven van Heraklion. Niet Chania. De luchthaven van Heraklion is ongeveer 70 kilometer verwijderd van je logeeradres.

Door regelgeving kunnen wij in 2023 geen luchthaventransfers aanbieden. Dit vervoer is voorbehouden aan openbaar vervoer en taxi's.

Er zijn diverse gemakkelijke manieren om je logeeradres in Kritsa (pension Argyro) of Kroustas (Villa Dio Petres) te bereiken:

• Neem de intercitybus vanaf de luchthaven van Heraklion naar Agios Nikolaos. De bus (€ 7,10) vertrekt vrijwel ieder uur voor de deur van de luchthaven. Vanaf Agios Nikolaos neem je een taxi (€ 25 à € 30) of als het lukt een aansluitende bus (circa € 2).
• Huur een auto op de luchthaven van Heraklion. Zeker als je wat langer blijft op Kreta (wat wij zeer aanmoedigen). Als je de auto ook gebruikt tijdens de cursus bieden we je een korting aan van € 60 op de cursusprijs;
• Neem een taxi vanaf de luchthaven van Heraklion (circa € 120).

Alle genoemde prijzen van bus en taxi zijn een inschatting.

Neem contact op als je met de genoemde mogelijkheden niet kunt reizen en particulier vervoer nodig hebt. De kosten daarvan zijn vergelijkbaar met die van een taxi.

Met een auto of taxi duurt de rit ruim 1 uur. Met openbaar vervoer en aansluitend een taxi circa 2 uur.

Klik hier voor alle informatie over autohuur, taxi en bus.

Een exclusieve week voor een beperkte groep

Het minimaal aantal deelnemers voor deze cursus is 8 en het maximum is 16 deelnemers.

Gastenboek

Lees de ervaringen van eerdere gasten in het gastenboek van Corrie Haverkort van 2018 en 2019.

Wie is Corrie Haverkort?

Lees hier meer over Corrie Haverkort.