Deze filosofieweek is volgeboekt.

“You’re on Earth. There is no cure for that.” (Samuel Becket)

De titel van het boek van Kieran Setiya, Het leven is zwaar. Filosofie van de tegenslag, doet meteen denken aan Brigitte Kaandorp met haar hilarische liedje vol zelfbeklag: ‘ik heb een zwáár, zwáár leven.’
De Britse filosoof Setiya kan niet anders dan constateren, met de titel die hij aan zijn boek meegaf: Life is Hard.

Je bent welkom van 19 tot en met 25 oktober 2025

Zo is het leven nu eenmaal

Frits de Lange: 'Setiya schrijft hoofdstukken over ziekte en handicaps, eenzaamheid, rouw en verdriet, falen en mislukking, het begaan en ondergaan van onrecht en het gevoel dat het leven absurd is. Gelukkig sluit hij af met een hoofdstuk over hoop, maar vrolijker kan hij het niet maken: zo is het leven nu eenmaal. Het zit vol met malheur, en met tegenslag waar geen kruid tegen gewassen is. In deze filosofieweek nemen we het boek van Setiya als kapstok. Het wordt een lichtvoetige week over een zwáár leven. Het gaat om de vraag wat tegenslag betekent voor onze menselijkheid én hoe we er creatief antwoord op kunnen geven. De insteek van de week is niet therapeutisch, maar existentieel en spiritueel'.

Verbeeldingskracht

Frits de Lange: 'Wat is het geheim van mensen om ondanks en in alle misère er toch joyeus ja tegen te blijven zeggen? Waar halen ze de veerkracht en de vitaliteit vandaan om zich niet bij het onvermijdelijke neer te leggen, maar het verdriet te lijf te gaan, het leven ondanks alles te vieren?
Ik denk dat dit komt omdat wij in onze kwetsbaarheid over verbeeldingskracht beschikken. We leggen ons als mens niet neer bij de feiten, maar stellen ons voor dat het ánders moet, kan, of op zijn minst: had gemoeten. Mogelijkheidsmensen, noemde Robert Musil in zijn roman Man zonder eigenschappen ooit het soort mensen dat zich niet door de feiten laat vermurwen, maar gisteren en vandaag tot startpunt neemt voor een beter, ander morgen.

“Als er werkelijkheidszin bestaat, moet er ook mogelijkheidszin bestaan. Wie dit bezit zegt bijvoorbeeld niet: hier is dit of dat gebeurd, zal gebeuren, moet gebeuren; maar hij bedenkt: hier zou, moest, of had iets kunnen gebeuren, en als je haar dan van iets uitlegt dat het is zoals het is, dan denkt zij: ach, het zou waarschijnlijk ook anders kunnen zijn.”

Het leven is geen ponykamp (een klein deel uit een interview met Kieran Setiya in De Morgen, november 2023)

Waarom zou je je moeilijkheden onder ogen moeten zien?

Setiya: “Elk leven zal moeilijkheden kennen. Daar is geen weg omheen. Je moet erdoor, je moet ze leren kennen om ermee om te leren gaan. Dat inzicht is zo’n beetje de ruggengraat van het boek, waarin ik verschillende moeilijkheden een voor een behandel, voornamelijk omdat ik niet denk dat er één magische formule is die ons toelaat om met ze allemaal om te gaan. Elke moeilijkheid heeft iets eigens en moet dan ook in die eigenheid bekeken worden.”

U wilt het geen zelfhulpboek noemen. Waarom niet? Wat is het verschil?

“Maar al te vaak leggen zelfhulpboeken de nadruk op individueel geluk als einddoel. Terwijl ik de nadruk leg op een goed leven. Goed leven gaat niet alleen over hoe je je voelt, maar ook over hoe je met jezelf en anderen omgaat. Ook gaat het in zelfhulpboeken vaak om snelle oplossingen. Die heb ik niet. Ik wil mensen aan het denken zetten: komt mijn ervaring met eenzaamheid overeen met hoe het hier beschreven staat? De hoop is dat je door daarover na te denken een nieuwe kijk op sommige lastigheden ontwikkelt. Maar er is geen garantie dat je er gelukkiger van zal worden'.

Muziek, kunst, dans en poezie

Deze filosofieweek is een oefening in mogelijkheidszin, een verkenning van de veerkracht van de verbeelding. Het wordt daarmee een lichtvoetige week over een zwáár leven. Als vanzelf zal blijken dat we met ‘denken’ over tegenslag alleen niet toekunnen. We putten voor onze verbeelding ook uit inspirerende levensbeschouwelijke en religieuze tradities. Uit sterke verhalen die we elkaar vertellen. En uit muziek, beeldende kunst, dans en poëzie die een vorm vindt voor wat we zelf niet zo goed weten uit te drukken.

We zijn op Kreta, dus zal de zeibekiko op de muziek van rebetiko zeker voorbijkomen. Een Griekse vorm van muziek en dans die het verdriet 'viert'. Met als aanname dat verdriet en ellende als vanzelfsprekend bij ieders leven hoort, wordt daarover niet getreurd, maar wordt het bij de lurven gepakt!

De cursuslocatie

De cursuslocatie Hotel Villa Dio Petres ligt op 500 meter. Die hoogte biedt niet alleen een prachtig uitzicht dat je stil maakt, maar biedt ook koelte als dat nodig is. Zeker als de wind van zee komt. De collegezaal is van alle audiovisuele gemakken voorzien en wordt fluisterstil op een ideale temperatuur gehouden. Er is ook een 'buitenschool' op de patio van de cursuslocatie. Deze buitenschool kan kan als collegezaal dienst doen bij lekker weer. In oktober kan het prachtig weer zijn en het zeewater is nog op temperatuur!

WEEKPROGRAMMA

ZONDAG: OPENING

Het programma start op zondag om 16.00 uur op Villa Dio Petres met een introductie, kennismaking en een presentatie over Kreta. Aansluitend diner.

MAANDAG: (ON)GELUK

9.00 - 10.30 college op de trappen van de Dorische stad Lato

De Academie op Kreta heeft als motto Evdaimonia; Grieks voor ‘geluk’. Maar wat is geluk precies? Is geluk het einddoel van het leven? Ben jij de smid van je eigen geluk? En waarom zijn dan zoveel mensen ongelukkig? Voor Aristoteles is een mens gelukkig als hij of zij tot bloei komt, optimaal functioneert. Dan kom je tot je recht en leef je een ‘goed leven’. Maar kun je ook een goed leven leiden als het ongeluk je treft?
Wat is een ‘goed leven’ dan eigenlijk?

Op de ruïnes van de Griekse stad Lato uit de 4e eeuw v. Chr. lezen we beroemde passages over geluk uit de ethiek van Aristoteles.

11.00 - 13.00 uur In de collegezaal op Villa Dio Petres trekken we de lijn door naar vandaag. Misschien is geluk er in soorten: klein geluk, diep geluk, hemels geluk. En misschien kun je zelfs gelukkig zijn zonder veel geluk te hebben in je leven.

13.00 uur: lunch en middag op eigen gelegenheid.

17.00 uur op Villa Dio Petres: een toepasselijke film en aansluitend diner met nabespreking van de film.

21.00 uur: einde

DINSDAG: DE KRACHT VAN VERBEELDING

9.00 uur: vertrek naar de vallei van Katharo. Deze hele dag verblijven we in de stilte. Buiten, hoog in de bergen. Onder schaduwrijke bomen op een picknickplek.

13.00 uur: een zeer Kretenzische lunch in de vallei van Katharo. Gevolgd door een samenspraak.

17.30 uur dalen we weer af naar huis.

Diner en avond op eigen gelegenheid.

‘De toestand is ernstig maar niet hopeloos’, grapt soms iemand met gevoel voor understatement. Ondanks alle tegenslag blijven mensen hardnekkig ‘morgen komt het goed’ zeggen, vaak tegen beter weten in. Waar komt die hoop op een betere toekomst vandaan?
Dat moet te maken hebben met de menselijke verbeeldingskracht om in mogelijkheden te denken.
Op deze dag zoeken we naar een mensvisie die verbeelding niet als een uitzonderlijke eigenschap van fantasievolle of artistieke enkelingen beschouwt, maar als een fundamenteel kenmerk van ons mens-zijn. Verbeelding kun je omschrijven als het vermogen om het actuele te zien in het licht van het mogelijke. Feiten zijn belangrijk, zeker, maar ze vormen slechts het startpunt voor wat we erin zien en wat we ermee doen. Bij tegenslag wordt onze creativiteit getriggerd, er wordt een beroep gedaan op onze artistieke vermogens. En als wij die zelf niet kunnen aanboren, met stomheid geslagen zijn of er de woorden niet voor vinden, zijn er wel kunstenaars die ons helpen er vorm aan te geven in beeld, taal of muziek.

WOENSDAG: HET KWETSBARE LICHAAM

9.00 uur: vertrek naar het melaatseneiland Spinalonga.

Op deze dag staat het kwetsbare, eenzame, verdrietige lichaam centraal. In een therapeutische setting stel je de vraag: ‘hoe ga je om met ziekte, eenzaamheid en verlies?’ Wij vragen vandaag eerder naar wat het betekent voor ons menszijn dat ons lichaam kan haperen en pijn doet, we ons alleen voelen of rouwen? Wat is ‘ziekte’, wat is ‘gezondheid’ precies? Kun je ook kerngezond zijn met handicaps? En is eenzaamheid hetzelfde als alleen zijn? “Wie niet alleen kan zijn moet zich hoeden voor de gemeenschap”, schreef Dietrich Bonhoeffer ooit. “En wie niet samen met anderen kan zijn, moet oppassen voor het alleen zijn.”
Aan verlies en rouw ontkomt niemand. Maar hoe geef je die met je verbeelding zo creatief en expressief vorm dat ze je niet murw maken? We nemen de proef op de som en vragen hoe popster en singer-songwriter Nick Cave (1957) dat heeft gedaan en nog steeds doet, nadat zijn vijftienjarige zoon Arthur in 2015 verongelukte. Hij weet heel veel mensen te troosten met zijn teksten en muziek. Wat is zijn kracht?

Gelegenheid tot zwemen.

13.00 uur: lunchbuffet op Villa Dio Petres

14.00 uur: video over Spinalonga gevolgd door college.

17.00 uur: einde

Diner en avond op eigen gelegenheid

DONDERDAG: LEVENSVERHALEN

9.00 - 13.00 uur college en presentatie over het leven op Kreta.

György Konrad schreef het in zijn roman 'Tuinfeest': “in antwoord op de vraag naar de zin van het leven antwoordt ieder mens met het vertellen van zijn levensverhaal.” Met je eigen levensverhaal probeer je greep te krijgen op wat je gedaan hebt en wat je is overkomen en betekenisvolle verbanden te leggen. Hedendaagse filosofen spreken over narratieve identiteit: In het levensverhaal proberen we de elementen uit onze levensloop zo te selecteren, te ordenen en te duiden dat er een plausibel geheel ontstaat. Dit verhaal moet vertellen wie ik ben. Daarbij heb ik niet alleen mijzelf te overtuigen, maar ook mijn omgeving.
Maar niet elk levensverhaal is een successtory. Tegenslag, gemiste kansen en persoonlijk falen poetsen we makkelijk weg in ons eigen verhaal om er toch een coherent geheel van te maken. Dat brengt Setiya ertoe om niks te willen weten van het levensverhaal als vorm van zingeving. Narratieve identiteit is de filosofische ‘misvatting van de eeuw’. Je leven heeft geen bestemming, kent geen verborgen plot. “A life can’t really succeed or fail at all; it can only be lived.”
Heeft Setiya gelijk? Moet elk levensverhaal rond zijn? Of kunnen we het met een beetje verbeeldingskracht ook anders vertellen, zodat er ruimte komt voor haperingen, stiltes, open plekken? Dat is de vraag voor vandaag.

13.00 uur: lunch in restaurant in Kroustas

Middag vrij te besteden (of voorbereiding op diner parlant)

18.00 uur: op Villa Dio Petres, diner parlant met een thema.

VRIJDAG ‘ALLES IS ABSURD’.

9.00 - 13.00 uur: college op Villa Dio Petres

‘Uiterst absurd, zei Qoheleth, uiterst absurd, alles is absurd’. Zo luidt een vertaling van het openingsvers van het Bijbelboek Prediker, gelezen door de bril van Albert Camus. We sluiten de week af door aan de hand van dat boek – een briljant staaltje existentiefilosofie uit de wereldliteratuur – ons te bezinnen op de vraag of het niet volstrekt zinloos is je te blijven inzetten voor een rechtvaardige en vredige wereld. Houdt het dan nooit op? ‘Op de plaats waar recht gesproken wordt, heerst onrecht ... ik vestigde mijn aandacht op alle onderdrukking die er is onder de zon en zag de tranen van de onderdrukten. De onderdrukkers onderdrukken hen met harde hand, en er is niemand die hen bijstaat.’
Ook al hebben we persoonlijk het beste voor met iedereen, we hebben als burger en consument deel aan dat onrecht. De Prediker heeft een scherp oog voor het kwaad in de wereld. En toch, hij zegt het: ‘Geniet van het leven... Eet je brood met vreugde, drink met een vrolijk hart je wijn. ... Wat een weldaad voor de ogen om de zon te zien.’ Is dat nu ultieme wijsheid, of is het gewoon een vorm van escapisme?

13.00 uur: lunchbuffet op Villa Dio Petres

Middag naar eigen inzicht.

18.30 uur: slotdiner in restaurant in Kroustas.

ZATERDAG

Het programma eindigt op zaterdag met het laatste ontbijt.

Datum

Je bent welkom van 19 tot en met 25 oktober 2025.

Prijzen

Deze prijzen zijn geldig tot en met 31 december 2024.

• € 1.520,-- per persoon bij twee personen op een tweepersoonskamer,
• € 1.595,-- bij gebruik van een éénpersoonskamer (slechts twee beschikbaar),
• € 1.655,-- per persoon bij alleengebruik van een tweepersoonskamer.

De cursusprijs is inclusief:

• docent;
• boek;
• cursusmateriaal ter plaatse;
• 6 nachten logies in een airconditioned kamer;
• 6 maal ontbijt;
• alle in het programma genoemde gezamenlijke picknicks, lunches en diners;
• gezuiverd water bij alle gelegenheden;
• koffie/thee, gezuiverd water en vruchtensappen tijdens de door ons verzorgde gezamenlijke momenten;
• enkele glazen wijn of bier tijdens de door ons geserveerde maaltijden;
• tafelwater bij alle maaltijden;
• excursies naar bijzondere plekken;
• vervoer tussen pension Argyro en de cursuslocatie;
• toegangskosten voor bezienswaardigheden in het programma;
• boekingskosten.

De cursusprijs is exclusief:

• vluchten (deze regel je zelf);
• transfers tussen (lucht)haven en je logeeradres (deze regel je zelf);
• frisdranken, alcoholische dranken, vruchtensappen, koffie/thee en andere versnaperingen tijdens de maaltijden in restaurants of andere gelegenheden;
• persoonlijke uitgaven;
• eventuele toeslag voor logies op Villa Dio Petres.
• annulerings- en reisverzekering.

Korting bij eigen vervoer:
Als je tijdens de filosofieweek zelf zorgt voor alle vervoer (bijvoorbeeld met een huurauto), geldt een korting van € 60,--. Dit dient uiterlijk twee maanden voor aanvang van de week te worden gemeld. Daarna is de korting niet meer mogelijk.

Hoe kom je op je logeeradres?

Kies voor de luchthaven van Heraklion. Niet Chania. De luchthaven van Heraklion is ongeveer 70 kilometer verwijderd van je logeeradres. Het vervoer naar je logeeradres is voorbehouden aan openbaar vervoer en taxi's. 

Er zijn diverse gemakkelijke manieren om je logeeradres in Kritsa (pension Argyro) of Kroustas (Villa Dio Petres) te bereiken:

• Neem de intercitybus vanaf de luchthaven van Heraklion naar Agios Nikolaos. De bus (€ 7,10) vertrekt vrijwel ieder uur voor de deur van de luchthaven. Vanaf Agios Nikolaos neem je een taxi (€ 25 à € 30) of als het lukt een aansluitende bus (circa € 2).
• Huur een auto op de luchthaven van Heraklion. Zeker als je wat langer blijft op Kreta (wat wij zeer aanmoedigen);
• Neem een taxi vanaf de luchthaven van Heraklion (circa € 100).

Alle genoemde prijzen van bus en taxi zijn een inschatting.

Neem contact op als je met de genoemde mogelijkheden niet kunt reizen en particulier vervoer nodig hebt. De kosten daarvan zijn vergelijkbaar met die van een taxi.

Met een auto of taxi duurt de rit ruim 1 uur. Met openbaar vervoer en aansluitend een taxi circa 2 uur.

Klik hier voor alle informatie over autohuur, taxi en bus

Een exclusieve week voor een beperkte groep

Het minimum aantal deelnemers voor deze cursus is 8 en het maximum is 16 deelnemers.

Gastenboek

Lees de ervaringen van eerdere gasten van Frits de Lange in het gastenboek van  september 2023, mei/juni 2022, oktober 2022, 2021 oktober (2), 2021 september, 2021 oktober, 2019,  2018, 2017, 2016, 2015, 2014, 2013.

Lees de ervaringen van eerdere gasten van Maarten van Buuren in juni 2021, juli 2021 en mei 2022.

Wie is Frits de Lange?

Lees hier meer over Frits de Lange.

Je kamer

Je logeert in Pension Argyro.

In pension Argyro is nog één tweepersoonskamer voor alleengebruik en één eenpersoonskamer beschikbaar.

In B&B Hotel Villa Dio Petres (de leslocatie) zijn geen kamers meer beschikbaar.

Ga naar je kamer keuze voor meer informatie.