Tao en levenskunst.
De vlucht van de Pengvogel en het levenbrengende water.
Tijdens deze week gaan we, aan de hand van twee befaamde sleutelmotieven, de Pengvogel van Zhuangzi en het water van Laozi, in detail bekijken wat deze rijke wijsgerige thema’s ons kunnen leren over daoïstische levenskunst. De leidraad van de week is, zoals in al onze Tao-cursussen: uit je hoofd komen en in je lichaam landen, loslaten en opengaan. Met Woei-Lien zullen we ons grondig in de oorspronkelijke teksten verdiepen, en onder leiding van Robert-Jan gaan we lichaam en geest losmaken met gevariëerde oefeningen uit het traditionele Chinese lichaamswerk. Tevens zullen we in groepsgesprekken van gedachten wisselen over de mogelijke relevantie van de oude daoïstische levenskunst voor het moderne leven.
Je bent welkom van 7 tot en met 13 november 2021.
Laozi (ook bekend als Daodejing) en Zhuangzi zijn wereldberoemd als de twee grote grondteksten van het vroege daoïsme (ca. vierde eeuw-derde eeuw v. Chr.). Niemand weet wie Laozi en Zhuangzi waren, en misschien hebben ze wel nooit bestaan. De teksten die hun naam dragen zijn compilaties: verzamelingen van notities die door de eeuwen heen werden opgetekend door beoefenaren van een oude levenskunst die gewijd was aan innerlijke zelfcultivering. Vergevorderde beoefenaren van deze levenswijze werden “meesters” genoemd, en zij leidden leerlingen op die, na een leven van intensieve oefening, ook op hun beurt weer leerlingen konden aannemen.
Wat was de aard van deze levenskunst? Er is niets over bekend buiten datgene wat er in Laozi en Zhuangzi over wordt gezegd, en dat is niet heel veel. We weten wel dat ze hun leerweg aanduidden als “het leven voeden” (yang sheng), en uit de teksten blijkt, dat deze weg was gebaseerd op meditatieve inkeer. Het doel van deze inkeer was niet, om jezelf permanent af te zonderen van de menselijke gemeenschap en de natuur, maar juist om alle innerlijke blokkades op te ruimen die je contact met de natuur blokkeren, en een helder inzicht in de wereld der mensen in de weg staan. De leerling ontdekte dat hij, door zijn eigen projecties en fixaties los te laten, weer open ging naar de grote stroom des levens waar zijn leven altijd al onderdeel van was. En vanuit deze openheid, het hernieuwde contact met wat Zhuangzi “het Onuitputtelijke” noemt, kon hij zich op een niet-oordelende manier leren verhouden tot zichzelf, de natuur en de wereld der mensen, vrij en zonder beklemming.
Een dergelijke zelftransformatie vindt natuurlijk niet plaats van de ene dag op de andere. De denkbeelden, oordelen en emoties die maken dat we meestal in een eigen, begrensde voorstellingswereld leven, zijn gewoonlijk heel stevig verankerd. We hebben ze opgedaan gedurende vele jaren, onder invloed van onze eigen, uiteraard begrensde, cultuur en gemeenschap, en het duurt ook weer vele jaren om een vrije verhouding tot dit alles te verwerven. Op deze oefenweg zijn er immers vele vormen van weerstand te overwinnen, zowel interne als externe.
In het lange openingsverhaal van Zhuangzi wordt de levensweg verbeeld als de reis van een reusachtige vogel, genaamd Peng. Deze vertelling wordt alom geprezen als prachtige literatuur, maar het is in feite een beknopte samenvatting van de wijsgerige principes die ten grondslag liggen aan de daoïstische levenskunst. Zo ontmoet Peng allerlei vormen van weerstand, maar in plaats van zich daardoor te laten neerdrukken, maakt hij gebruik van die weerstand om zijn eigen koers te volgen, en op te stijgen naar de blauwe hemel.
Laozi gebruikt eveneens een schat aan beelden om te laten zien hoe je het hoofd kunt bieden aan weerstand, en je eigen richting te volgen op de levensweg. Een heel bekend beeld is dat van het water. Het water, aldus Laozi, doet goed aan alles wat leeft door omlaag te stromen. Zo omzeilt het alle weerstand, om tot de diep liggende wortels van het leven door te kunnen dringen, die het voedt en verzorgt op onbaatzuchtige wijze.
Nu lijken deze twee sleutelmotieven elkaar tegen te spreken: de Pengvogel van Zhuangzi vliegt omhoog, en het water dat Laozi zo lief heeft stroomt omlaag. Maar allebei illustreren ze de meest wezenlijke principes van de daoïstische levenskunst. Hoe kan dat? Omdat deze verschillende motieven in feite twee kanten belichten van één en dezelfde medaille: wie omhoog kan vliegen als Peng, en tegelijkertijd omlaag kan stromen als water, belichaamt de essentie van de daoïstische levenskunst. In deze cursus gaan we bekijken waarom dat zo is.
Wat leer je in deze cursus?
Volgens het daoïsme is de levensweg niet een reeds gebaand pad, maar een individuele zoektocht, die gepaard gaat met vallen en opstaan: “de weg ontstaat door te gaan”, zegt Zhuangzi. Laozi en Zhuangzi bieden daarom geen kant-en-klare voorschriften en recepten, maar alleen subtiele raadsels en parabels die ieder voor zich mag interpreteren. Het vroege daoïsme maakt geen grote gebaren, doet geen programmatische uitspraken, en vaardigt geen regels uit. Het drukt zich uit in grapjes en vriendelijke wenken die geen sporen nalaten, en al vervlogen zijn voordat we goed en wel beseffen dat er überhaupt iets werd gezegd. Het vergt dan ook veel geduld en oefening om ons te leren afstemmen op de zachtheid en subtiliteit van het daoïsme, zijn fijnzinnige woordspelingen, humor, en indirecte suggesties.
In deze cursus bewegen we ons daarom langzaam, stap voor stap. We lezen allereerst met Woei-Lien het verhaal over de Pengvogel uit Zhuangzi, en de intrigerende passages over het water uit Laozi. Die gaan we vervolgens wijsgerig ontrafelen, en in de context plaatsen van andere verhalen en anecdotes uit de Lao-Zhuang traditie. Gaandeweg zullen we ontdekken, dat de principes van de daoïstische levenskunst betrekking hebben op de transformatie van ons hele wezen: niet alleen het denken en het voelen, maar ook de manier waarop we in ons lichaam zijn.
De daoïstische levenskunst is opgebouwd in fasen: er zijn introductiefasen die we vrij snel in ons dagelijks leven kunnen toepassen, en vergevorderde fasen die vele jaren van toegewijde oefening vergen. Maar de leidraad is altijd dezelfde: uit je hoofd komen en in je lichaam landen, om je af te stemmen op de stroom des levens, en vanuit deze stille en open wijze van gewaar zijn te handelen in het alledaagse bestaan, en recht te doen aan alles wat leeft.
De oefeningen die we gaan doen met Robert-Jan sluiten hier direct op aan. Ze zijn afkomstig uit traditioneel Chinees lichaamswerk, en transformeren de manier waarop we in ons lichaam zijn: we gaan oefenen om de aandacht naar binnen te brengen, en zo de doorstroom van qi in het lichaam te voelen en te bevorderen. Deze training leert je om spanningen en blokkades in je lichaam los te laten, zodat je weer, of nog beter, in staat bent om je eigen lichaam van binnenuit te voelen, en mèt je lichaam te voelen.
Na de cursus zal Robert-Jan je de oefeningen op video sturen, zodat je ze ook thuis kunt doen. Naarmate je meer oefent, zul je merken dat je steeds zachter en ontvankelijker wordt, en je steeds subtieler kunt afstemmen op de stroom des levens in jezelf, en om je heen. Ook zul je ontdekken dat je lichaam het altijd laat weten wanneer je, via het denken, de emoties, of de manier waarop je je lichaam gebruikt, energie aan het verspillen bent, en hoe je dit kunt corrigeren. Deze vorm van lichaamswerk bevordert op deze manier niet alleen de fysieke gezondheid, maar uiteindelijk ook het mentale en emotionele evenwicht.
Voor wie is deze cursus bedoeld?
Deze cursus is geschikt voor wie belangstelling heeft voor close reading van oude wijsgerige teksten, en in het doen van oefeningen uit traditioneel Chinees lichaamswerk zoals qigong en taijiquan. Voorkennis op het gebied van de daoïstische filosofie of lichaamswerk is niet vereist, maar om voeling te kunnen krijgen met Laozi en Zhuangzi is wel een open, nieuwsgierige houding nodig. De oefenweg van zelftransformatie, loslaten en opengaan, vereist veel geduld en toewijding; het daoïsme biedt geen quick fix.
De hierboven beschreven visie op het vroege daoïsme, die de wijsgerige en qi-gerichte aspecten combineert, wijkt af van de meeste gangbare interpretaties, zowel de academische als de populaire. Woei-Lien presenteert deze invalshoek in haar boek Filosofie met de vlinderslag, de daoïstische levenskunst van Zhuangzi, uitgebracht in 2016 door Uitgeverij Damon. Van de deelnemers wordt verwacht dat zij dit boek voorafgaand aan de cursus lezen. U zult dan meer profijt hebben van de lezingen, de oefeningen, en de groepsgesprekken.
Woei-Lien Chong op Kreta
Over de docenten:
Dr. Woei-Lien Chong is sinoloog en filosoof, en doceerde Chinese filosofie aan de Universiteit Leiden van 1985 tot 2010. Ze is thans als docent verbonden aan de Internationale School voor Wijsbegeerte te Leusden. Van haar boek Filosofie met de vlinderslag: de daoïstische levenskunst van Zhuangzi (Damon, 2016) is inmiddels de derde druk verschenen. Zie voor meer informatie haar website: https://www.woeilienchong.wordpress.com
Robert-Jan Schippers studeerde af in de informatica aan de TU Delft, en in de Traditionele Chinese Geneeskunde aan de Academie Qingbai. Hij is werkzaam als interim-manager in de IT, en als acupuncturist en tuina-masseur. Hij beoefent de martiale bewegingskunsten sinds 1975, en geeft les in taijiquan en qigong sinds 1991. Hij is gecertificeerd instructeur in karate, zelfverdediging en Dim Mak, en als docent onder meer verbonden aan de Internationale School voor Wijsbegeerte te Leusden. Zie voor meer informatie: https://woeilienchong.wordpress.com/over-robert-jan-schippers/
Robert-Jan Schippers op Kreta
Ingangseisen
De verplichte literatuur om voorafgaand aan deze cursus door te nemen is het boek van Woei-Lien Chong, Filosofie met de vlinderslag, de daoïstische levenskunst van Zhuangzi, Damon, 2016 of een latere druk.
WEEKPROGRAMMA
Let op: door overheidsregels met betrekking tot COVID-19 en vervoersbeperkingen kan dit weekprogramma missschien niet geheel zoals hier gepubliceerd, worden uitgevoerd.
Zondag
Het begin van de weg
16.00 uur Aankomst en kennismaking. Woei-Lien en Robert-Jan lichten de inhoud en opbouw van de cursus toe.
Presentatie over Kreta.
Aansluitend diner
Maandag
Omgaan met weerstand op de levensreis
9.00-12.30 uur In en rond Villa Dio Petres.
O.l.v. Robert-Jan gaan we eerst op ons gemak het lichaam losmaken.
We lezen met Woei-Lien het prachtige en filosofisch gelaagde openingsverhaal uit Zhuangzi, over de reis van de Pengvogel, een zinnebeeld voor de ziel.
Ondanks de vele vormen van weerstand die Peng ontmoet gaat hij vastberaden zijn eigen weg, “zwervend vrij en blij”.
Wat kunnen we leren van Peng op onze eigen levensweg? Gelegenheid tot gedachtenwisseling in kleine groepjes.
13.00 uur Lunch op eigen gelegenheid en kosten
16.00-18.30 uur In en rond Villa Dio Petres.
Wat betekent Zhuangzi’s motto “zwerven vrij en blij”? Kort gezegd: het is een manier van zijn waarbij je steeds de speel- en bewegingsruimte van het leven gewaar bent, omdat je anders verstrikt raakt in vaste gewoonten en denkbeelden, zowel van jezelf als van anderen. Via tekstlezing zullen we een centraal onderdeel van het daoïsme ontdekken: de oefening in het gewaar leren zijn van de ruimte, eerst in het kleine, daarna in het grote, en vandaar naar het oneindige.
In hoeverre zijn we ons in het dagelijks leven de ruimte reeds gewaar? Gelegenheid tot gedachtenwisseling in kleine groepjes.
18.30 -21.00 uur Diner en toepasselijke film
Dinsdag
Het Rondom: de oneindige ruimte aan gene zijde van alle referentiekaders
9.00-10.50 uur Villa Dio Petres
Elke menselijke groep of gemeenschap leeft, denkt en voelt vanuit een bepaald beeld van de wereld of referentiekader. Op basis hiervan leert elk lid van de gemeenschap regels, vaardigheden en competenties om zich te bewegen in de wereld der mensen en de natuur. Dat heeft grote voordelen, maar anderzijds is er ook een gevaar, dat we onze eigen begrensde wereldbeeld gaan verabsoluteren. Om dat te voorkomen, biedt het daoïsme van Lao-Zhuang oefeningen aan om te ontdekken, dat er in en rond alle kaders ook nog een ruimte is die geen deel uitmaakt van die kaders, maar die ze draagt en omvat. Zhuangzi slaagt erin om deze complexe wijsgerige materie op een luchtige manier naar voren te brengen, in de dialogen met zijn boezemvriend Huizi, die alles beoordeelt op basis van één enkel criterium: is het nuttig voor mij?
10.50 uur: korte video-presentatie over de vallei van Katharo en vertrek naar deze prachtige plek.
11.00-13.30 uur
Onder het toeziend oog van de berg Lazarus brengt het lichaam ons, onder begeleiding van Robert-Jan, in contact met de ruimte in ons zelf, en de ruimte tussen hemel en aarde.
13.30 uur
Een heerlijke picknick. We steken een handje toe bij het klaarzetten van de lekkernijen, en helpen na het eten bij het opruimen, in de hands-on geest van Zhuangzi.
de stille Vallei van Katharo
15.30-17.00 uur
De vlakte van Katharo (zuiverheid) is een uitermate passende plek voor deze sessie! Zhuangzi noemt immers de oneindige ruimte rondom alle kaders onder meer “het veld van de wijde wildernis”. In die ruimte is alles nog oningekaderd, zonder te worden beoordeeld, en dus zuiver zichzelf. In het Zen boeddhisme, dat teruggaat op Zhuangzi, noemt men de staat van zijn waarin je open staat voor deze oningekaderde ruimte shoshin, oftewel “beginner’s mind”. We gaan deze materie, met Woei-Lien en met elkaar, bespreken onder de bescherming van de majestueuze berg met zijn witte kroon.
Samen met Robert-Jan gaan we dieper het lichaam in via qi-meditatie, en misschien kunnen we dan al iets gaan ervaren van “beginner’s mind”...
17.00 uur Terugreis naar beneden
18.00 u Diner op eigen gelegenheid en kosten
Woensdag
De kracht van het zachte: de oefenweg naar de ruimte van het Rondom gaat via zachtheid en ontvankelijkheid
9.00 uur Vertrek naar de archeologische opgraving van de Dorische stad Lato uit de 4e eeuw voor Chr., de periode van Griekse filosofen zoals Socrates, Plato, en Aristoteles.
de Dorische stad Lato
9.00 - 11.00 uur In de prachtige omgeving van Lato doen we oefeningen o.l.v. Robert-Jan, om te ervaren hoe ons lichaam ons dient als sensorium van de ruimte terwijl we vliegen als de Pengvogel.
11.00 – 13.00 uur op Villa Dio Petres
Beginner’s mind: een inspirerend filmpje.
Laozi onthult de kracht van het zachte. Hij laat zien dat je niet meer ruimte hoeft in te nemen dan nodig is om het werk gedaan te krijgen, en maakt ons deelgenoot van zijn drie kostbare schatten voor de levensweg. Zhuangzi introduceert ons tot “het vasten van het hart”, een meditatieweg die leidt tot het loslaten van ego-fixaties, zodat je ruimte voelt in jezelf en om je heen, en de muziek van de kosmos kunt horen: de blaasmuziek des hemels.
13.00 uur Lunch op Villa Dio Petres
14.30 uur Vertrek naar het Minoan Park van Kroustas (30 minuten rijden) voor een stilte-wandeling van 1,5 uur. Tijdens de wandeling zullen we een loopmeditatie doen met Robert-Jan, waarbij je ruimte in jezelf en om je heen kunt gaan ervaren. Hans Rutten legt op vier plaatsen kort uit waar je bent. Circa 3.500 jaar geleden stonden hier 250 Minoïsche boerderijen en er zijn veel offergaven in de bergen gevonden. Sommige stukken hebben een sterk spiritueel karakter. Als we onze gedachten en emoties loslaten, horen we wellicht in de stilte van dit gewijde woud de blaasmuziek des hemels...
17.00 Terugreis naar beneden voor een gezamenlijke borrel op Villa Dio Petres
Diner op eigen gelegenheid en kosten
Donderdag
De kunst om ruimte te ervaren, en ruimte te laten
9.00-11.00 uur In en rond Villa Dio Petres. We beginnen de dag met oefeningen o.l.v. Robert-Jan.
Zhuangzi stelt ons voor aan twee ultieme wijzen die ons inwijden in geheimen van de daoïstische levenskunst: een koene zwemmer en een jonge paardenhoeder. Deze laatste krijgt bezoek van de Gele Keizer en geeft hem, na enig aandringen, de sleutel tot het ware leiderschap.
11.00-13.30 uur Reis naar Kavousi (ca. 30 minuten). Aldaar oefeningen en een smakelijke picknick bij een eeuwenoude olijfboom.
13.30 uur We vervolgen onze reis naar Mochlos, een charmant plaatsje aan zee, waar we na ca. 30 minuten aankomen. Het is heerlijk om daar even te zwemmen of te relaxen.
Oefening bij het dorp Mochlos
17.00 -18.30 uur Ruimte om vragen op te schrijven voor Robert-Jan, en oefeningen naar wens met hem te herhalen.
Mochlos
18.30 uur Diner aan zee
22.00 uur Thuis
Vrijdag
Vliegen naar de hemel en stromen naar de aarde
9.00 – 13.00 uur Op Villa Dio Petres.
Na onze ontspannende dag op het strand is het heerlijk om het lichaam weer zacht in beweging te brengen o.l.v. Robert-Jan. Daarna nemen we, ter afsluiting van deze intensieve week, met Woei-Lien alles weer even door wat we tijdens de cursus de revue hebben zien passeren. Zijn er inzichten en ervaringen die we zouden willen meenemen op onze levensweg? Daarover gaan we in kleine groepjes verder van gedachten wisselen. De sessie wordt afgesloten met een rondetafelgesprek.
13.00 uur Lunch op Villa Dio Petres
Vanaf 14.30 uur vrij
19.00-21.00 uur Afscheidsdiner
Zaterdag
Goede reis!
Laatste ontbijt
Prijzen
De prijzen zijn
- € 1.285,-- per persoon bij twee personen op een tweepersoonskamer,
- € 1.335,-- bij gebruik van een éénpersoonskamer (nog één beschikbaar, in pension Argyro),
- € 1.395,-- per persoon bij alleen gebruik van een tweepersoonskamer,
Exclusief eventuele toeslag voor logies op Villa Dio Petres, en eventuele transfers.
Dit is inclusief:
- docenten;
- cursusmaterialen ter plaatse;
- 6 nachten in een airconditioned kamer;
- 6 maal ontbijt;
- alle in het programma genoemde gezamenlijke picknicks, lunches en diners;
- gezuiverd water bij alle gelegenheden;
- koffie/thee, gezuiverd water en vruchtensappen tijdens de door ons verzorgde gezamenlijke momenten;
- enkele glazen wijn of bier tijdens de door ons geserveerde maaltijden;
- tafelwater bij alle maaltijden;
- excursies naar bijzondere plekken;
- toegangskosten voor bezienswaardigheden in het programma;
- het dagelijks vervoer naar de Academie (Villa Dio Petres) vanuit pension Argyro;
- alle vervoer bij de excursies;
- incidenteel vervoer binnen de vrije momenten indien dit logistiek inpasbaar is;
- boekingskosten.
De prijs is exclusief:
- vluchten;
- transfers naar je verblijf;
- het boek Filosofie met de vlinderslag: de daoïstische levenskunst van Zhuangzi (Damon, 2016 of een latere druk);
- 3 maaltijden;
- zelf bestelde frisdranken en alcoholische dranken, vruchtensappen, koffie/thee en andere versnaperingen tijdens de maaltijden in restaurants of andere gelegenheden;
- persoonlijke uitgaven;
- annulerings- en reisverzekering.
Gastenboek
Lees wat andere gasten vonden van de TAO-week in 2019.
In het gastenboek van Woei-Lien Chong en Robert-jan Schippers kun je lezen hoe eerdere gasten deze week hebben ervaren. Klik hier.
Een exclusieve week voor een beperkte groep
Het minimum aantal deelnemers voor deze cursus is 8 en het maximum is 16 deelnemers.
Wie zijn Woei-Lien Chong en Robert-Jan Schippers?
Lees meer over Woei-Lien Chong en over Robert-jan Schippers.