Soms overkomt het je: je wordt overweldigd door een ervaring die je helemaal van je stuk brengt.
Je bent welkom bij Frits de Lange van 29 mei tot en met 4 juni 2022
Een kunstwerk waar je perplex van staat, een popsong die je van je sokken blaast. Een adembenemend uitzicht in de bergen. Een totale zonsverduistering. De geboorte van je kind. De symmetrie van een ijskristal onder een microscoop. Een vrijpartij met je geliefde of een live concert van de Rolling Stones in een mega-stadion. Of gewoon de lente die uitbarst, en die je dan met Maarten van Roozendaal doet zingen: “Dit is zo mooi, ’t Is om te janken zo mooi”. Het zijn ervaringen die je van je stuk brengen. Je voelt je klein worden, overmand door en opgenomen in iets dat groter en sterker is dan jezelf.
Dit is zo mooi, ’t Is om te janken zo mooi
sterrenhemel boven Oost-Kreta
Zulke overweldigende ervaringen doen zich niet alleen voor aan de zonzijde van het leven. Het plotselinge overlijden van iemand in je naaste omgeving overrompelt je op een vergelijkbare manier; de directe confrontatie met de brute macht van de dood doet je de rillingen over de rug lopen.
In een overweldigende ervaring ervaar je iets dat oneindig groter is dan jou en waar je desondanks deel van uitmaakt. Wát dat iets precies is, dat is moeilijk onder woorden te brengen en blijft behelpen als je geen dichter bent: in een tsunami ervaar je de kracht van de natuur, in de geboorte van je kind het wonder van het leven, in het sterfbed de macht van de dood.
uitzicht vanaf Villa Dio Petres (de cursuslocatie)
Wat betekenen zulke overweldigende ervaringen voor ons? Wat leren ze ons over onszelf en onze plek in de wereld?
Sommige mensen ontlopen of ontkennen ze liever of willen er niet te lang bij stil staan omdat ze inbreuk doen op hun geordende, gecontroleerde, overzichtelijke leven. Ze weten er geen weg mee en gaan het liefst snel weer over tot de orde van de dag. Ik wil hier het omgekeerde doen: de focus zetten op overweldigende ervaringen, en me afvragen wat ze over ons als mens en over onze plek in de wereld vertellen. In het kort gezegd lijkt me dat op zijn minst dit:
- Dat onze relatie met de wereld primair fysiek en zintuiglijk Voor we beseffen wat er bij een overweldigende ervaring gebeurt, reageren we er al op in onze emotie. We krijgen kippenvel en rillingen lopen ons over de rug. Dat lijfelijke strijdt met onze indruk en wens dat we rationele wezens zijn die primair via ons verstand en cognitie met de wereld verbonden zijn.
- Dat we permanent onderhevig zijn aan allerlei samenlopen van omstandigheden, die overweldigend voor ons uit kunnen pakken. We hebben ons leven niet in de hand. We zijn onderworpen aan contingentie. Dat gegeven staat haaks op onze cultuur die alles graag onder controle wil hebben en beheersen.
- Overweldigende ervaringen confronteren ons met een werkelijkheid die ons begrip te boven gaat en niet past in ons beeld van de wereld. Het grootse waar we in opgenomen worden transcendeert onze redelijkheid. Dat gegeven spoort niet met de moderne, westerse idee dat er niets gebeurt dat uiteindelijk niet vanuit een wetenschappelijk perspectief verklaard kan worden.
- Een overweldigende ervaring doet ons heel klein en nietig voelen tegenover een immens gebeuren waarin we worden opgenomen. Onze kwetsbaarheid voor haar overmacht staat haaks op de gedachte van een ‘zelf’ als een machtig, onafhankelijk, soeverein subject dat de wereld buiten hem onderwerpt aan zijn wil, een idee dat we in de moderne westerse cultuur graag koesteren.
de patio van de cursuslokatie Villa Dio Petres
Wat gebeurt er als we overweldigende ervaringen niet meer als uitzonderingen op de regel maar als een fenomeen dat ons een verborgen, permanente waarheid omtrent ons bestaan openbaart? Ik ben ervan overtuigd dat we dan fundamenteel anders in het leven gaan staan. Onzekerder, complexer, bescheidener, afhankelijker misschien. Maar ook: voller en intenser levend, en meer in resonantie met de wereld om ons heen.
Je verkent filosofisch én speels wat er gebeurt als je het verlangen naar resonantie ruim baan geeft.
Je bent welkom van 29 mei tot en met 4 juni 2022
Frits de Lange: 'Ik ben de laatste tijd behoorlijk bezig met het thema ‘resonantie’ naar aanleiding van het werk van de Duitse filosoof Hartmut Rosa en de Nederlandse psychologe Hans Alma, met haar boek Verlangen naar Zin. De idee is dat in de moderne samenleving de verbinding tussen ons en de wereld, de natuur, de geschiedenis, andere mensen, de dieren en de dingen, zó is verzakelijkt en geobjectiveerd, dat onze relatie tot de wereld is verstomd: de dingen ‘zeggen ons niets meer’. De oorzaak is volgens Rosa de versnelling die de wet van de moderniteit is geworden en die abrupt door corona tot stilstand is gebracht'.
Hartmut Rosa laat zien hoe we vastlopen in onze ratrace naar groter en sneller en waarom we daar doof en blind voor zijn geworden. We denken gelukkig te worden door de wereld onder controle te krijgen, maar door die beheersings- en expansiedrang brengen we haar tot zwijgen. Er spreekt ons niets meer aan, de dingen zeggen ons niets meer, we worden door niets meer echt geraakt. Letterlijk: we zijn vergeten dat we op resonantie met de wereld gebouwd zijn. Ons lichaam en ons bewustzijn zijn een soort klankkast waarin alles weerklinkt wat we meemaken. Dat we voortdurend ‘afstemming’ zoeken met anderen, en ergens wel of niet voor ‘in de stemming’ zijn. Dat er weer ‘muziek in ons leven zit’, en dat iemand met ‘een eigen stem’ leert spreken - onze taal herinnert ons in dat soort beelden aan het verlangen naar resonantie met de wereld waarvan we vervreemd zijn, omdat onze moderne cultuur alleen op versnelling is gebouwd. In de natuur, in de kunst, in de religie wordt dat verlangen gelukkig nog wel wakker gehouden. ‘Mij spreekt de blomme een tale’, dichtte Guido Gezelle. Maar dat soort ervaringen vormt vaak slechts een oase in de woestijn van een met stomheid geslagen wereld.
Resonantie betekent dat je geraakt wordt door de wereld.
Onze relatie tot de wereld is verstomd: de dingen ‘zeggen ons niets meer’.
resoneren met de Baai van Mirambello
Dat je de rijkheid ziet van je omgeving, bij jezelf en in de wereld.
Voller en intenser leven.
Weekprogramma
Het excursie-programma kan gewijzigd worden door toedoen van vervoersbeperkingen met betrekking tot COVID-19.
zondag
Om 16.00 uur begint deze week met de kennismaking, een doorkijk door de week, een introductie over Kreta en een gezamenlijk diner.
maandag VERKENNING
9.00 - 13.00 uur op Villa Dio Petres
Overweldigende ervaringen: wat is er kenmerkend voor en wat doen ze met ons? Onze eigen ervaringen, hoe er in het verleden in de filosofie mee is omgegaan (het sublieme). Hoe ze vandaag ook voorwerp zijn van empirisch sociaal wetenschappelijk onderzoek.
13.00 uur: lunch op eigen gelegenheid
13.00 - 18.00: eigen gelegenheid
18.00 - 21.30 uur: film en diner op Villa Dio Petres
dinsdag AFFECTIE
9.00 - 12.50 uur op Villa Dio Petres
Overweldigende ervaringen “doen iets met je” of komen “hard bij je binnen”. We krijgen kippenvel en de rillingen lopen ons over de rug. Het woord affectie is misschien nog beter op zijn plek dan ‘emotie’. Iets of iemand heeft je letterlijk iets áángedaan, zodat je je nu ge-affecteerd, ‘aangedaan’ voelt. We maken kennis met wat de moderne cognitiewetenschap ons leert over emoties en met de affect-theorie in de sociale wetenschappen. En we verkennen met behulp daarvan onze eigen emoties. We gaan op deze dag een beetje uit ons hoofd vandaan.
12.50 uur: presentaie over de vallei van Katharo
13.00 uur: vertrek naar vallei van Katharo voor een zeer Kretenzische lunch.
de vallei van Katharo
15.30 uur: samenspraak in vallei van Katharo en wandeling.
18.30 uur thuis, diner op eigen gelegenheid.
woensdag CONTINGENTIE
8.45 uur vertrek naar Dorische stad Lato
9.00 - 10.30 uur: college op trappen van Dorsiche stad Lato
Een overweldigende ervaring brengt je in een passieve rol. Je bent de regie kwijt, je bent niet meer ‘in control.’ Eeuwenlang leefden we met de gedachte van een onveranderlijke zijnsorde, en een God als onbewogen beweger (Aristoteles). In die manier van denken zijn overweldigende ervaringen uitzonderingen op de regel. Ze doorbreken de wetmatigheid van de wereldorde.
Frits de Lange in Dorische stad Lato
11.00 uur - 13.00 uur Villa Dio Petres
Onze werkelijkheidservaring is de afgelopen eeuw ingrijpend veranderd: van een stabiel geordende wereld waarin de mens een uitzonderlijke positie inneemt naar een wereld in wording, waarin verschillende kosmische, geologische en biologische krachtenvelden op elkaar kunnen botsen, een ‘chaosmos’ waarvan wij mensen een klein, kwetsbaar onderdeel vormen.
13.00 uur: lunch in restaurant in Kroustas
14.15 - 16.00 uur
Aansluitend (eenvoudige) wandeling naar bijzonder en afgelegen kerkje 'Agios Ioannis' (de Heilige Johannes).
bezoek aan bijzonder kerkje Agios Ioannis
16.30 - 19.30 uur uur Villa Dio Petres
College over labyrint.
Mezé (kleine hapjes) met samenspraak en gastcollege van organisatoren Hans en Jacques
donderdag RESONANTIE
8..30 - 10.30 uur op het strand van Almyros
Bouwen en lopen van labyrint en zwemmen
labyrint op het strand van Almyros
11.00 uur - 13.00 uur Villa Dio Petres
Overweldigende gebeurtenissen ervaren we dat de werkelijkheid waarin wij participeren ons tegelijk radicaal overstijgt. Het is een ervaring van transcendentie. Religieuze mensen verbinden deze ervaring met God of het goddelijke (verticale transcendentie). Je kunt haar ook horizontaal en immanent verstaan: het transcendente als een dimensie van de ene werkelijkheid, die je ook in de kunst, de natuur of in het leven van alledag kunt ervaren.
De Duitse socioloog Hartmut Rosa bedacht voor die relatie een treffend beeld: resonantie.
13.00 uur: lunch op Villa Dio Petres
14.30 uur: vervolg college
16.00 - 18.00 uur op eigen gelegenheid uitvoeren van opdracht voor diner pensant.
18.00 uur: diner pensant in restaurant in Kroustas
vrijdag DE BALANS
9.00 - 13.00 uur
Hebben we onze eigen overweldigende gebeurtenissen beter leren verstaan? Kan deze week ons helpen om met meer verwondering, intenser te leven?
13.00 uur: lunch op eigen gelegenheid
vrije middag
18.00 uur slotdiner op Villa Dio Petres
zaterdag
Met het laatste ontbijt eindigt de cursusweek.
Datum
Je bent welkom van 29 mei tot en met 4 juni 2022
Prijzen
De prijzen zijn:
- € 1.335,-- per persoon bij twee personen op een tweepersoonskamer,
- € 1.385,-- bij gebruik van een éénpersoonskamer (slechts twee beschikbaar),
- € 1.445,-- per persoon bij alleen gebruik van een tweepersoonskamer,
Exclusief eventuele toeslag voor logies op Villa Dio Petres, en eventuele transfers.
Dit is inclusief:
- reader en/of boek;
- docent;
- cursusmaterialen;
- 6 nachten logies in een airconditioned kamer;
- 6 maal ontbijt;
- alle in het programma genoemde gezamenlijke picknicks, lunches en diners;
- gezuiverd water bij alle gelegenheden;
- koffie/thee, gezuiverd water en vruchtensappen tijdens de door ons verzorgde gezamenlijke momenten;
- enkele glazen wijn of bier tijdens de door ons geserveerde maaltijden;
- tafelwater bij alle maaltijden;
- excursies naar bijzondere plekken;
- toegangskosten voor bezienswaardigheden in het programma;
- het dagelijks vervoer naar de Academie (Villa Dio Petres) vanuit pension Argyro;
- alle vervoer bij de excursies;
- incidenteel vervoer binnen de vrije momenten indien dit logistiek inpasbaar is;
- boekingskosten.
De prijs is exclusief:
- vluchten;
- transfers naar je verblijf;
- 3 maaltijden;
- zelf bestelde frisdranken en alcoholische dranken, vruchtensappen, koffie/thee en andere versnaperingen tijdens de maaltijden in restaurants of andere gelegenheden;
- persoonlijke uitgaven;
- annulerings- en reisverzekering.
Transfer van en naar de luchthaven Heraklion
We halen je desgewenst op van de luchthaven van Heraklion en brengen je weer naar de luchthaven.
Dat is geen taxidienst, maar een persoonlijke service voor cursusdeelnemers. De kosten zijn € 45,-- + € 10 brandstoftoeslag per persoon, per enkele reis. Het is een rit van een uur.
Je kunt ook de regionale bus nemen naar Agios Nikolaos. Dat kost momenteel € 7,10. Aansluitend kun je dan de bus nemen naar Kritsa (€ 1,80), of een taxi.
Bij boeking krijg je alle verdere informatie.
Een exclusieve week voor een beperkte groep
De cursus gaat door als 8 deelnemers hebben aanbetaald. Het maximum is 16 deelnemers.
Gastenboek
Lees de ervaringen van eerdere gasten in gastenboek van 2021 oktober (2), 2021 september, 2021 oktober, 2019, 2018, 2017, 2016, 2015, 2014, 2013.
Wie is Frits de Lange?
Lees hier meer over Frits de Lange
.